خود آموز خود اندیشی (۸۷۰)

شین میم شین

باب دوم

در احسان

حکایت بیست . دوم

(دکتر حسین رزمجو، «بوستان سعدی»، ص ۷۷)

ما به سوی آنچه دانش زمانه مان نموده، می رویم!

 

۱

نی نیزه در حلقه کارزار

به قیمت تر از نیشکر، صد هزار

معنی تحت اللفظی:

ارزش سرنیزه در میدان جنگ صد هزار بار بیشتر از نیشکر است.

 

سعدی

در این بیت شعر،

دیالک تیک نی

را

به شکل دیالک تیک نی نیزه و نیشکر بسط و تعمیم می دهد

و

نقش تعیین کننده را از آن نی نیزه در کارزار می داند.

 

محتوای دیالک تیک نی

را

دیالک تیک تهدید و تطمیع (دیالک تیک بیم و امید) تشکیل می دهد.

به زعم سعدی

طبقه حاکمه باید با توده دیالک تیکی رفتار کند:

فقط به تطمیع بسنده نکند.

بلکه ضمنا به تهدید و سرکوب روی آورد.

 

سعدی

در این بیت شعر

ضمنا

دیالک تیک وسیله و هدف

را

به شکل دیالک تیک نی نیزه در کارزار و نیشکر در جشن بسط و تعمیم می دهد و به اهمیت نیزه در کارزار تأکید می ورزد.

 

اکنون از زنبور و سگ و دزد به بد بنیاد مورد نظر، یعنی دشمن فئودالیسم (سلطان) می رسد.

برای مقابله با دشمن، نه نیشکر، بلکه نیزه به کار آید.

 

چند نمونه برای قطب تطمیع دیالک تیک تهدید و تطمیع سعدی:

 

(بوستان)

 عدو را به الطاف گردن ببند

که نتوان بریدن به تیغ این کمند

 

چو دشمن کرم بیند و لطف و جود

نیاید دگر خبث از او در وجود

 

بدان را نوازش کن، ای نیکمرد

که سگ پاس دارد، چو نان تو خورد

 

بد و نیک را بذل کن سیم و زر

که این کسب خیر است و آن دفع شر.

 

درک محتوا و معنای اشعار و افکار سعدی

بدون آشنایی پیشاپیش با دیالک تیک محال است.

 

خواننده اشعار و افکار سعدی

در غیر این صورت

تمام عمر کلافه و گیج و سردرگم خواهد بود و نخواهد دانست، که نیزه و شمشیر بر حلق بدان فرو برد یا لطف و جود و نوازش و سیم و زر شامل حالشان سازد.

به جماعت سگ استخوان بدهد، یا نان و آب.

بدان را قتل عام کند و یا «سیم و زر بذلشان کند» و ضمنا «دفع شر» کند.

خلق های ایران برای نیل به سعادت دنیوی و اخروی باید با دیالک تیک ماتریالیستی آشنا شوند.

 

ادامه دارد.