فرهنگ مفاهیم فلسفی (ت) تضاد (۳)

 

 

پروفسور گونتر کروبر

برگردان

شین میم شین

 

۲

تضاد در فلسفه الئات ها

 

زنون کیتونی

(۴۹۰ ـ ۴۳۰ ق. م)

از شاگردان پارمنیدس

 از فلاسفه ماقبل سقراطی

مخترع هنر استدلال از طریق کشف تناقض در گفتار حریف

 یاد شده را دیالک تیک می نامیدند.

 

۱

·    بدین طریق بود که نمایندگان مکتب «الئات» در فلسفه یونان، تضاد رئال را با تضاد منطقی (تناقض) یکی گرفتند و مطرود و باطل شمردند و با رد تضاد، که علت حرکت بود، حرکت را نیز امکان ناپذیر دانستند.

 

۲

·    زنون با اعلام پیوست و تداوم محض مکان و زمان، حرکت را غیرمنطقی می شمرد و به انکار آن بر می خیزد.

 

۳

تضاد درطبیعتفلسفه

 

 دموکریت

 (۴۶۰ ـ ۳۷۱ ق. م.)

فیلسوف ماتریالیست یونان باستان

از فلاسفه پیشاسقراطی

شاگرد لویکیپ و بزرگترین فیلسوف فلسفه طبیعت

نماینده ماتریالیسم اتمیستی

او کل طبیعت را متشکل از ذرات تقسیم ناپذیر (اتم) می دانست.

 

 

۱

·    نمایندگان طبیعتفلسفه نوپای یونان، اما بر عکس، در همنظری با هراکلیت بر جنبه عینی ـ واقعی (اوبژکتیو ـ رئال) حرکت و «شدن» تأکید می ورزند و اصل حرکت را در عملکرد نیروهای متضاد می بینند:    

 

۲

·    امپدوکلس عشق و نفرت را اصول وحدت و تفرقه عناصر می شمارد.

 

۳

لوی کیپ

(۴۷۰ ـ ۳۷۰ ق. م.)

مؤسس اتمیسم (در همکاری با شاگردش دموکریت)

 

·    ماتریالیست هائی مانند لوی کیپ و شاگردش، دموکریت، حرکت را با تئوری پر و خالی، اتم ها و خلأ (فضای خالی) توضیح می دهند. 

 

۴

تضاد در فلسفه ارسطو

 ارسطو 

(۳۸۴ـ ۳۳۲ ق. م.)
ارسطو از مهمترین و متنفذترین فلاسفه تاریخ است.
او اصول بیشماری را هم بنیاد نهاده و هم تحت تأثیر جدی قرار داده است.
از آن جمله اند :
تئوری علوم
منطق
بیولوژی
فیزیک
اتیک
تئوری شعر
تئوری دولت
ارسطو دانش زمان خود را به شرح زیر طبقه بندی کرده است :
ارگانون (که بعد از مرگ او به آثار او اضافه می شود.)
علوم تئوریکی (نظری)
علوم پراتیکی (عملی)
علوم پوئه تیکی (شعری)
علوم تئوریکی به اجزای زیر طبقه بندی می شوند :
فلسفه اولین (متافیزیک)
علوم طبیعی
علوم ریاضی (مته متیک)
فلسفه اولین به اجزای زیر طبقه بندی می شود :
تئوری جوهر
تئوری اصول
تئولوژی

 

 

۱

·    اولین بررسی فلسفی و منطقی تضاد را ارسطو به عهده می گیرد:

 

۲

·    او میان چهار دسته از تضادها و اضداد تفاوت قائل می شود:

 

الف

·    رابطه.

·    مثلا دوبرابرـ نصف

 

ب

·    ضدیت.

·    مثلا خوب ـ بد

 

پ

·    سلب و هیئت.

·    مثلا کوری ـ سیما

 

ت

·    تأیید و تکذیب.

·     مثلا نشستن ـ ننشستن.

 

۳

·    ارسطو در آموزه (تعلیمات) خود راجع به قضاوت، تضاد تأیید و تکذیب (آری ـ نه) را تضاد واقعی (رئال) و آشتی ناپذیر می داند.

 

۴

·    به نظر او اصل زیر در باره همه موجودات صادق است:

·    «هر چیز واحد نمی تواند بر چیز واحد دیگری از نقطه نظر واحدی منطبق باشد و در عین حال منطبق نباشد.»

·    (ارسطو، «متافیزیک» گ ۱۳، ۱۰۰۵ ب)

 

۵

·     او به فرمولبندی قانون منطقی معروف به «قانون تناقض ممنوع» اقدام می کند:

·    «اگر کسی راجع به امر واحدی، در آن واحد، ادعای متناقضی ادا کند، نمی توان ادعای او را حقیقت قلمداد کرد.»

·    (ارسطو، «متافیزیک» گ ۳، ۱۰۱۱ ب)

 

۶

·    ارسطو اما با فرمولبندی اونتولوژیکی «قانون تناقض ممنوع»، منکر وجود تضاد واقعی (رئال) نمی شود.

 

۷

·    اینکه امر واحدی در زمان های مختلف و از نقطه نظرهای مختلف، خود و غیرخود باشد، به نظر او، امکان ناپذیر نیست.

 

۸

·    حرکت و تغییر چیزها که در بستر زمان جامه عمل می پوشد، می تواند منجر بدان شود که چیزی به ضد خود بدل شود.

 

۹

·    به نظر ارسطو آلترناتیو «قانون تناقض ممنوع» در حوزه امکان صدق نمی کند:

 

۱۰

·    حوزه امکان، در واقع، امکان مغایر با امکان اول را در بطن خود دارد (هرامری می تواند تحقق یابد و یا نیابد).

 

۱۱

·     گذار از امکان به واقعیت (گذار از بالقوه به بالفعل. مترجم) به معنی حل این تضاد است.

 

·    مراجعه کنید به دیالک تیک امکان و واقعیت  

 

 

امکان

 

http://mimhadgarie.blogfa.com/post/8956

 

واقعیت

http://mimhadgarie.blogfa.com/post/4582

 

پایان

 

ادامه دارد.