تحلیلی
از
آری
آن مهره، آن نگین
آن لعل در نشسته به بازو بند
چون دانه های دلکش جادویان
کان را درون شعله آتش می افکنند
نا گه تو را ز خانه و کاشانه می کند
آواره می کند.
معنی تحت اللفظی:
مهره سرخ نشسته در قلب بازوبند، چیزی از جنس دانه های دلکش جادوگران است که به شعله های آتش می پاشند.
همین مهره سرخ است که آدمی را به کندن از خانه و کاشانه وامی دارد و دربدر دیار غربت می سازد.
۱
در این بند شعر، حدس ما در بخش پیشین تأیید می شود:
ما گفتیم که باید به جای مهره سرخ، جهان بینی پرولتاریا را گذاشت.
و ضمنا گفتیم که تراژدی مهره سرخ را نباید بازتولید مکانیکی تراژدی رستم و سهراب تصور کرد.
در این تراژدی سیاوش، روح زمان معاصر جاری است.
این تراژدی به لحاظ فرم و عناصر فرمال همان تراژدی حکیم طوس است، ولی به لحاظ محتوا، تراژدی به کلی دیگری است.
۲
مهره سرخ نشسته در قلب بازوبند در قاموس سیاوش، از جنس دانه های دلکش جادوگران است که به شعله های آتش می پاشند تا به قوه ی جادوئی آنها، ارواحی را از خواب هزاره ها بیدار سازند و در هیئت اشباحی به میان آدمیان آورند.
اما منظور سیاوش از این تشبیه و تصویر چیست؟
۳
آری
آن مهره، آن نگین
آن لعل در نشسته به بازو بند
نا گه تو را ز خانه و کاشانه می کند
آواره می کند.
مهره سرخ نشسته در قلب بازوبند، پهلوان را به کندن از خانه و کاشانه برمی انگیزد، آواره می سازد تا اراده تاریخ را مادیت بخشد، اراده ای را که پهلوان مکلف به جامه عمل پوشاندن بدان است:
سهراب سیاوش هم درست به همین دلیل و به همین نیت آمده است.
هدف سهراب از این سفر،
وحدت با رستم و براندازی استبداد و استقرار صلح ابدی است.
هدف سهراب شرکت در جنگ واپسین است
به قصد پایان دادن به جنگ بطور کلی.
(تراژدی مهره سرخ)
این اما به چه معنی است؟
۴
برای پاسخ به این پرسش باید به نقش و فونکسیون مهره سرخ و یا به قول سیاوش به نقش و فونکسیون دانه های دلکش جادویان پی برد.
جادوگران با افشاندن دانه ها بر شعله های آتش،
ارواح نیاکان بشری را از خواب سنگین هزاره ها بیدار می کنند و در هیئت اشباح، پیش چشمان حیرت زده تماشاچیان نمودار می سازند و پرده از رازهای سرپوشیده پنهان در اعماق تاریخ برمی درند.
۵
مهره سرخ نیز همین نقش و فونکسیون را به عهده دارد.
مهره سرخ حامل پیام گذار بشریت از جامعه طبقاتی به جامعه بی طبقه است که در عین حال به معنی گذار بشریت از ماقبل تاریخ به تاریخ حقیقی او ست.
سیاوش به احتمال قوی جمله قصار رسولان رهائی را در نظر داشته است:
«شبحی در اروپا در گشت و گذار است:
شبح کمونیسم!»
هراس انگیز و امید بخش همزمان!
سیاوش درست به همین دلیل از دانه های دلکش جادویان سخن می راند که بر شعله های فروزان آتش می افشانند تا ارواح هزاره ها را، ارواح کمونیسم آغازین را در هیئت اشباح به رقص بر انگیزند.
ادامه دارد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر