فرهنگ مفاهیم فلسفی (پ) پراگماتیسم

 

  پروفسور دکتر مانفرد بور

برگردان

شین میم شین

      

۱

·      پراگماتیسم نامی است، برای جهان بینی ایدئالیستی ـ ذهنی و اگنوستیسیستی (ندانمگرایی) رایج در کشورهای انگلوساکسن که به پیروی از پیرس ـ قبل از همه ـ از سوی ویلیام جیمز توسعه داده شده و توسط شیلر و ده وی  تدوین یافته است.

 

۲

·      فرمی که ده وی به پراگماتیسم داده، به اینسترومنتالیسم (ابزارگرائی) نیز معروف شده است.

 

۳

·      پراگماتیسم را می توان فرم نمودین انگلوساکسنی فلسفه حیات  تلقی کرد.

 

۴

·      پراگماتیسم در موارد بیشماری با جهان بینی نیچه انطباق دارد و در بسیاری از مسائل با پوزیتیویسم که شدیدا تحت تأثیرش قرار دارد، سازگار است.

 

۵

·      در قاموس پراگماتیسم، کلیه تصورات، مفاهیم، قضاوت ها و نظرات ما قواعدی اند، برای رفتار (پراگمای) ما و «حقیقت» آنها، تنها در سودمندی عملی آنها برای زندگی ما نهفته است.

 

۶

·      معیار حقیقت، در قاموس پراگماتیسم، عبارت است از سودمندی، فایده، نتیجه و نه انطباق با واقعیت عینی.

 

۷

·      به قول ویلیام جیمز، «حقیقت هر چیز به وسیله نتیجه نهائی آن اثبات می شود.»

 

۸

·      به عبارت دیگر «هرتصور تا زمانی که برای زندگی ما مفید باشد، حقیقی محسوب می شود.»

 

۹

·      مسئله حقیقت، در قاموس پراگماتیسم به طورکلی، عبارت است از مسئله ای که در «منطق»، «کلاس درس» و یا در «پای موعظه و منبر» معنی پیدا می کند.

 

۱۰

·      در زندگی عملی نه حقیقت تصورات ما، بلکه «ارزش نقد (ضد نسیه)» آنها، فایده، منفعت و نتیجه آنها در رابطه با منافع متغیر و خاص ما مطرح است.

 

۱۱

·      پراگماتیسم این درک و برداشت خود از حقیقت را، نه تنها در عرصه تئوری شناخت، بلکه در مورد مسائل اخلاقی نیز معتبر می داند.

 

۱۲

·      اخلاق  در قاموس پراگماتیسم، پیشداوری به میراث مانده است:

·      در زندگی عملی هنجارهای اخلاقی معتبر برای همه، وجود ندارند.

 

۱۳

·      با درک پراگماتیستی حقیقت و اخلاق، دو شاخص دیگر پراگماتیسم، یعنی رلاتیویسم و پلورالیسم در پیوندتنگاتنگی قرار دارند.

 

·      مراجعه کنید به اخلاق، اتیک، رلاتیویسم و پلورالیسم  

 

۱۴

·      تقلیل حقیقت و اخلاق به سودمندی و فایده رسانی برای افراد و یا گروه هائی از انسانها، گشتاور تعیین کننده ای در جهان بینی پراگماتیستی است.

 

۱۵

·      دلیل آن ـ قبل از همه ـ این است، که پراگماتیسم به بخش لاینفک ایدئولوژی امپریالیسم آمریکا بدل شده است.

 

۱۶

·      به نام پراگماتیسم، هر عملی که برای امپریالیسم آمریکا مفید و موفقیت آمیز باشد، می تواند هم اخلاقی تلقی شود و هم حقیقی:

 

الف

در سیاست داخلی:

 

·      پایمال کردن حقوق و آزادی های بورژوائی ـ دموکراتیک و پیشبرد فرم های حاکمیت و سرکوب دیکتاتورمنشانه.

ب

در سیاست خارجی:

 

·      تجاوز به دولت های دیگر و اقدامات ستمگرانه در حق ملت های دیگر.

 

پایان