شین میم شین
باب دوم
در احسان
حکایت اول
(دکتر حسین رزمجو، «بوستان سعدی»، ص ۵۳)
بخش اول
ما به سوی آنچه دانش زمانه مان نموده، می رویم!
۱
غم خویش در زندگی خور، که خویش
به مرده نپردازد از حرص خویش
معنی تحت اللفظی:
غم خودت را تا زمانی که زنده هستی بخور.
قوم و خویشت،
پس از مرگت،
از فرط حرص و آز
به فکر تو نخواهند بود.
سؤال
سعدی
در
این بیت شعر
دیالک تیک (۱) و غیر من
را به شکل دیالک تیک خویشتن خویش و قوم و خویش بسط و تعمیم می دهد.
جواب
سعدی در این بیت شعر دیالک تیک من و غیر من را به شکل دیالک تیک خویشتن خویش و قوم و خویش بسط و تعمیم می دهد و نقش تعیین کننده را از آن من (خویشتن خویش) می داند.
سعدی کلمه«خویش» را به دو معنی به کار می برد:
به
معنی خویشتن خویش
و
به
معنی قوم و خویش.
میان کلمه و مفهوم رابطه دیالک تیکی فرم و محتوا، ظرف و مظروف بر قرار است:
کلمه
فرم و قالب است
و
مفهوم
محتوای آن را تشکیل می دهد.
سعدی بدین طریق، از یکی از قواعد دیالک تیکی پرده برمی دارد و آن اینکه فرم واحدی می تواند محتواهای مختلف داشته باشد:
خویش (فرم) می تواند
هم به معنی خویشتن خویش (محتوای اول) باشد
و
هم
به معنی قوم و خویش (محتوای دوم).
عکس این قضیه هم صادق است:
محتوای واحد می تواند در فرم های مختلف گنجانده شود:
شراب (محتوای واحد) را می توان در لیوان و یا در پیاله و یا در جام و خم و فرم های دیگر نگهداشت و خورد.
به نظر سعدی عمل خیر را نمی شود به امید دیگران رها کرد.
چون آنها از فرط حرص
حاضر به این کار نخواهند شد
و
لذا همان بهتر که خود فرد به عمل خیر اقدام کند.
منظور سعدی از عمل خیر احسان و انفاق است.
ادامه دارد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر