شین میم شین
باب اول
در عدل و تدبیر و رأی
حکایت نوزدهم
(دکتر حسین رزمجو، «بوستان سعدی»، ص ۵۰)
بخش هشتم
ما به سوی آنچه دانش زمانه مان نموده، می رویم!
۱
یکی را به نیرنگ مشغول دار
دگر را بر آور ز هستی دمار
معنی تحت اللفظی:
سر یکی از بدخواهانت را گرم کن
و
کلک بدخواه دیگر را بکن.
سؤال
سعدی
در این بیت شعر،
(۱) قبل از جنایت
را
تجویز می کند.
جواب
سعدی در این بیت شعر، قصاص قبل از جنایت را تجویز می کند.
رهنمود سعدی شمشیر دو لبه مبتنی بر نیرنگ و جنایت است:
یکی را به نیرنگ مشغول دار و دیگری را نابود کن.
در جهان سعدی،
نه از معیار عینی برای چیزها خبری هست
و
نه
پرنسیپی، اصولیتی
در کار است.
کشف و اختراع رهنمودهائی از این قبیل
نه دشوار است و نه به فراست و خرد خارق العاده
نیاز دارد.
اما این جور رهنمودها راه حلی واقعی برای خاتمه دادن به بدخواهی میان انسانها
عرضه نمی دارند.
اینجا ست که کوته بینی فئودالی سعدی عیان می شود.
او قادر به ارائه راه حل ریشه ای و واقعی برای مسائل و معضلات جامعه نیست.
راه حل های سعدی،
در بهترین حالت تأثیر کوتاه مدت دارند،
به عنوان مسکن عمل می کنند
و
نه
به عنوان داروی شفابخش.
سؤال
فرض کنیم دمار از روزگار بد خواهی در آوردی.
تو با این عمل بدخواهی عینی و جامعتی را ریشه کن نمی کنی، بلکه (۲) بدخواه را از بین می بری.
جواب
فرض کنیم دمار از روزگار بد خواهی در آوردی.
تو با این عمل بدخواهی عینی و جامعتی را ریشه کن نمی کنی، بلکه سوبژکت بدخواه را از بین می بری.
سؤال
بدخواهی که علل مختلف (۳) و (۴) دارد، به جای خود می ماند و سوبژکت جدیدی را برای اجرای همان وظیفه بر می گزیند.
جواب
بدخواهی که علل مختلف عینی و ذهنی دارد، به جای خود می ماند و سوبژکت جدیدی را برای اجرای همان وظیفه بر می گزیند.
بدین طریق انتقام جوئی زنجیره ای آغاز می شود.
سؤال
جنگی پشت سر جنگی دیگر شعله می کشد و تخریب مدام نیروهای (۵) بی رمق جامعه ادامه می یابد.
جواب
جنگی پشت سر جنگی دیگر شعله می کشد و تخریب مدام نیروهای مولده بی رمق جامعه ادامه می یابد.
سعدی با چنین رهنمودهائی مسئله می آفریند.
او به جای فراخواندن همه این پادشاهان بزرگ و کوچک مسخره به اتحاد، به جای گشودن راه توسعه نیروهای مولده جامعه، به جای جستن راه حل نهائی برای صلح و همزیستی خلق ها، به جای تئوریزه کردن و عمده کردن منافع مشترک همه انسانها و فراهم آوردن زمینه فکری برای پایان دادن به خصومت های بی پایه،
بر آتش نفاق می دمد.
هفتصد سال بعد،
پس از پیروزی عنقلاب اسلامی،
در کشور سعدی همین رهنمود او از سوی همه نیروهای سیاسی
بدون استثناء
به خدمت گرفته شد.
آخرین سازمان سیاسی که سرکوب شد، نه تنها هیچ اقدامی برعلیه حکومت اسلامی نکرده بود،
بلکه برای نجات آن از سرنگونی
بانی خدمات ارزنده ای بود.
اما رهبر کشور دلیل سرکوب بی رحمانه و خونبار این سازمان سیاسی را چنین فرمولبندی کرده بود:
آنها می توانند برای بیست سال دیگر برنامه بریزند.
این جز قصاص قبل از جنایت نیست.
این اجرای مو به موی رهنمود سعدی است.
ادامه دارد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر