پروفسور دکتر کامیلا وارنکه
پروفسور دکتر گئورگ کلاوس
برگردان
شین میم شین
۸
· رد نظریات آلترناتیو واره و پیشرفت در جهت تدوین مفهوم علمی ارگانیسم از مراحل زیرین گذشته است:
الف
نظریه لایب نیتس
گوتفرید ویلهلم لایب نیتس
(۱۶۴۶ ـ ۱۷۱۶)
۱
· لایب نیتس هم تئوری ماشینی ارگانیسم و هم ویتالیسم را کنار می گذارد.
۲
· او برای جهان، ساختمان سلسله مراتبی قائل می شود و ارگانیسم ها را ماشین های خودویژه می داند که بخش های متشکله آنها نیز به نوبه خود از ماشین ها تشکیل یافته اند و خود حاوی قوه ذاتی ئی اند که با ارگانیسم در پیوند ناگسستنی قرار دارد و امکان جذب مواد غذائی و رشد را پدید می آورد.
ب
نظریه کانت
۱
· کانت در تعریف مفهوم «ارگانیسم» سهم بسزائی ادا کرده است.
۲
· اوهم ـ ضمن رد مکانیسیسم و ویتالیسم ـ ارگانیسم ها را به مثابه کلی تعریف می کند که رفتار خودویژه هدفمند شان مشروط بدان است که اجزای آن متقابلا علت و معلول یکدیگرند.
۳
· به نظر کانت، تفاوت ارگانیسم با ماشین در این است که علل مؤثر به مثابه «اهداف طبیعی» ذاتی ارگانیسم اند، در حالیکه در ماشین علت مؤثر به مثابه هوش هدف تعیین کن از خارج عمل می کند.
۴
· اشکال نظرات کانت در این است که او دیالک تیک جزء و کل را (که خود کشف کرده) به عنوان علت عینی موجود برای رفتار هدفگرا محسوب نمی دارد، بلکه آن را صرفا به مثابه یک رهاورد سوبژکت شناسنده، به مثابه ثمره قوه قضاوت بازتابدهنده قلمداد می کند.
پ
نظریه هگل
۱
· هگل خدمت بزرگ کانت را ارج می گذارد که میان مفهوم هدفمندی داخلی و خارجی صریحا تفاوت قائل می شود و بدین طریق ماهیت موجود زنده را تعیین می کند.
۲
· هگل اما کانت را از این نظر به حق مورد انتقاد قرار می دهد که او تعیین هدف طبیعی را به مثابه ایده تنظیمگر به میل تصادفی نظاره گر که به طور مکانیکی عمل می کند و یا اهداف طبیعی را به کار می بندد، واگذار می کند.
۳
· اگرچه تذکرات مبهم و متافیزیکی خود هگل راجع به مفهوم «ارگانیسم» در نشان دادن بطلان آلترناتیو واره ویتالیستی نقش مهمی بازی نکرده، اما هگل نیز علیرغم آن، با حل دیالک تیکی رابطه جزء و کل جزو بنیانگذاران مفهوم مدرن ارگانیسم محسوب می شود.
· مراجعه کنید به تئوری کلیت
۴
نظریه ماتریالیستی ـ دیالک تیکی راجع به ارگانیسم
۱
· ماتریالیسم دیالک تیکی ضمن قبول جنبه های معقول نظرات کانت و هگل، بر هر دو نوع ایدئالیسم (ایدئالیسم ذهنی و عینی) غلبه می کند و شیوه هستی ماده به مثابه ارگانیسم را بر مبنای عوامل زیر تعیین می کند:
الف
· ارگانیسم می تواند به برکت عوامل زیر رفتار خاص منطبق با قانونمندی های خود را توسعه دهد و تکامل بخشد:
۱
· به برکت پیوند متقابل اجزای خود
۲
· به برکت تضادهای درونی خود
· مراجعه کنید به تضاد
۳
· به برکت دیالک تیک ارگانیسم و محیط زیست
۲
· «حیات عبارت است از شیوه هستی ترکیبی از پروتئین ها که گشتاور ماهوی آن را جذب و دفع مدام ارگانیسم با طبیعت پیرامون و بیرونی تشکیل می دهد.»
· (مارکس و انگلس، «کلیات»، جلد ۲۰، ص ۵۵۹)
۳
· علیرغم این همه معارف موجود، نظریات مکانیسیستی و ویتالیستی راجع به مفهوم ارگانیسم تا چند دهه قبل از این رواج داشته اند:
الف
· نظریات مکانیسیستی با استفاده از معارف علوم طبیعی و نظریات ویتالیستی با بهانه قرار دادن مسائل هنوز حل نشده.
ب
· علل این امر را باید نه تنها در کوته بینی طبقاتی، بلکه علاوه بر آن در سطح نازل رشد معرفتی بیولوژی جست.
پ
· مدارک مشخص لازم برای توضیح دقیق و جزء به جزء تعادل سیال، اکوی فینالیاته (وضع واپسین واحد)، خود تنظیمگری، خود سازماندهی و امثالهم هنوز در اختیار نبود.
· مراجعه کنید به تعادل سیال و اکوی فینالیته
۴
· بر مبنای فاکت های بیولوژیکی بیشمار در نقطه عطف قرن بیستم، بررسی مسئله ماهیت ارگانیسم مجددا در دستور روز قرار گرفت.
۵
هانس آدولف ادوارد دریش
(۱۸۶۷ ـ ۱۹۴۱)
طبیعتفیلسوف و زیست شناس آلمانی
نظریه ویتالیستی دریش در باره طبیعت از سوی ناسیونال ـ سوسیالیسم (فاشیسم آلمان) به مثابه مبانی فلسفی ـ علمی ایدئولوژی نازی به کار گرفته شد.
خود او پاسیفیست بود و لذا در سال ۱۹۳۳ بازنشسته گردید.
· آنگاه دریش از ماشینی سخن آغاز کرد که به وسیله یک مکانیسین ماورای تجربی به حرکت انداخته می شود.
۶
جان اسکات هالدین
(۱۸۶۰ ـ ۱۹۳۶)
فیزیولوگ اسکاتلندی و مؤسس هولیسم متدیکی
· هالدین ـ پدر هولیسم ـ مدعی شد که ساختار ارگانیسم زنده هیچ تشابهی به ماشین ندارد.
· او هم مکانیسیسم را و هم ویتالیسم را به مثابه اصول توضیحی، باطل نامید.
· بدون اینکه خود بتواند جانشینی برای تئوری ماشینی ارائه دهد.
۷
· للوید ـ مرگان و وایت هد مفهوم «ارگانیسم» را (همانند روانشناسی هیئت در آلمان) به اشیاء جامد نیز بسط دادند.
۸
· در طی این کشمکش ها مفهوم مدرن ارگانیسم توسط فون برتالانفی، هارتمن و دیگران وارد صحنه شد
۹
· در سال های اخیر سیستمتئوری سیبرنتیکی تعریف دقیقتری از ارگانیسم ارائه داد:
· ارگانیسم عبارت است از یک سیستم سیبرنتیکی خود تنظیمگر، خودسازمانده، خودتعمیرگر و خودبازتولیدگر، که عناصرش از پروتئین ها و اسیدهای نوکلئینی تشکیل یافته اند.
۱۰
· طبیعت شیمیائی سنگپایه های سیستم (یعنی چند و چون پروتئین ها و اسیدهای نوکلئینی) را شیمی مدرن می تواند بی کم و کاست مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد.
· فونکسیون های سیستم ها را می توان به وسیله آلات فنی مدل سازی کرد و در ماشین های محاسبه کلی الکترونیکی قابل رؤیت نمود و مورد بررسی قرار داد.
۱۱
· خودتنظیمگری، خودسازماندهی و امثالهم را اکنون دیگر می توان به طور ماتریالیستی توضیح داد و فاتحه نهائی بر ویتالیسم را خواند.
۱۲
· ارگانیسم هائی که ما تاکنون شناخته ایم، اجزای اصلی شان از پروتئین ها و اسیدهای نوکلئینی بسیار بغرنج تشکیل یافته اند.
۱۳
· اما احتمال این نیز وجود دارد که از عناصر دیگری فونکسیون های ارگانیسمی خاص قوام یابند.
۱۴
· برای اثبات صحت و سقم این احتمال یا باید بر اساس عناصر دیگری به طور مصنوعی ارگانیسم هائی را تولید کرد و یا در سیارات دیگر به کشف آنها نایل آمد.
۱۵
· استفاده از مفهوم «ارگانیسم» برای علامتگذاری ساختار و فونکسیون سیستم ها و یا زیرسیستم های اجتماعی (آن سان که ارگانیسمتئوری انجام می دهد) به معنای قطعی علمی آن مجاز نیست.
· زیرا (علیرغم وجوه مشترک بیشمار) خودویژگی حوادث اجتماعی را نمی توان از روندهای بیولوژیکی نتیجه گرفت.
· عکس این مسئله نیز صادق است.
· مراجعه کنید به ارگانیسمتئوری.
ارگانیسمتئوری
http://mimhadgarie.blogfa.com/post/8096
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر