فرهنگ مفاهیم فلسفی (الف) استدلال تقلیلی (۲) (بخش آخر)

   

 پروفسور دکتر گئورک کلاوس

برگردان

شین میم شین

 

۲۴

·    اگر «p» از سه جزء «r»، «s» و «t» تشکیل شده باشد، سه جزئی که به طور التزامی با هم در پیوند قرار دارند و مشکل فوق الذکر پیش آید، آنگاه حتما نباید نتیجه گرفت که «r»، «s» و «t» همه نادرست هستند.

 

۲۵

·    چون امکان آن وجود دارد، که با تغییر «r»، مشکل مرتفع شود.

 

۲۶

·    فرضیه آغازین «p» یک حقیقت نسبی تلقی می شود که اجزای متشکله اش، یعنی «s» و «t» حقیقی اند و «r»، پس از تغییر به حکمی حقیقی مبدل می شود.

 

۲۷

·    فرضیه تصحیح شده جدید، اکنون چنین خواهد بود:

·    «p» از سه جزء «r»  ـ پریم، «s» و «t» تشکیل می یابد.

 

۲۸

·    قیاس یکی از حالات خاص متد تقلیلی است.

·    مثال :

·    در روزهای «a»، «b» و «c» باران باریده بود و ما دیدیم که هر بار، سنگفرش خیابان خیس می شود.

 

۲۹

·    اکنون فرضیه را فرمولبندی می کنیم:

·    «همیشه، با بارش باران، سنگفرش خیابان خیس می شود!»

 

۳۰

·    اکنون می توان این فرضیه را در پیوند با فاکت های  مشخص معلوم در مثال بالا وارد استنتاج تقلیلی کرد:

 

الف

·    همیشه، هرگاه که باران می بارد، سنگفرش خیابان خیس می شود.

·    صحت این حکم در روزهای «a»، «b» و «c» نیز تأیید شده است.

 

ب

·    رویداد مورد نظر، در روزهای «a»، «b» و «c» رخ داده است.

 

پ

·    پس هر وقت باران ببارد، سنگفرش خیابان خیس می شود.

 

·    این نمودار شروط استنتاج تقلیلی را برآورده می سادز.

 

۳۱

·    برای اینکه از سه حکم امپیریکی (تجربی) در روزهای «a»، «b» و «c» و از حکم «اگر، پس» مورد بحث، فرضیه «هر وقت باران ببارد، سنگفرش خیابان خیس می شود» نتیجه گرفته می شود.

 

۳۲

·    متد تقلیلی ـ قبل از همه ـ برای علومی اهمیت بزرگی دارد که در آنها هنوز تشکیل فراگیر تئوری های استقرائی صورت نگرفته است.

·    مثلا در فیزیک و ریاضیات.

 

۳۳

·    متد تقلیلی ـ علاوه بر این ـ در عرصه علوم اجتماعی از اهمیت بسزائی برخوردار است.

 

۳۳

·    اما علمی وجود ندارد که فقط از متد تقلیلی و یا استقرائی استفاده کند.

 

۳۴

·    انتزاعی ترین اصول استقرائی فیزیک نظری، به عنوان  مثال، نیز باید از قوانین امپیریکی (تجربی) حاصل آیند که از طرق استدلال تقلیلی به دست می آیند.

 

۳۵

·    متد تقلیلی و استقرائی ـ در واقع ـ با هم دیالک تیک واحدی را تشکیل می دهند.

 

·    (این به معنی دیالک تیک استقراء و تقلیل است که در عالم شیمی به طرز دیالک تیک اکسیداسیون و احیا بسط و تعمیم می یابد. مترجم)

 

۳۶

·    نقش و وزن این دو طرف متدئولوژی عام علوم در علوم مختلف متفاوت است و برای مراحل منفرد توسعه هر علم نیز به همین سان.

 

پایان