فرهنگ مفاهیم فلسفی (د) دوئالیسم ذره و موج (۳) (بخش آخر)

 پروفسور دکتر گئورگ کلاوس

  پروفسور دکتر گونتر کروبر

برگردان 

شین میم شین

 

 

۱۵

·     تصورات مدلی مکانیگ کلاسیک راجع به ساختمان کوچک ترین ذرات مادی ناکافی بوده اند.

 

۱۶

·     «سنگپایه های واقعیتی» واپسین با ساختار مکانیکی یکپارچه (واحد) و نسبتا ساده وجود ندارند.

 

۱۷

·     بلکه ماده خود را در وحدت (مادی) خویش به مثابه چیز متنوع و متضاد (تنوع مند و تضادمند) نمودار می سازد.

 

۱۸

اصل مکملیت
(Komplementaritätsprinzip)

  در سال ۱۹۲۷ توسط نیلز بور معرفی شد

یکی از اصول بنیادین فیزیک کوانتوم است که با تفسیر کپنهاگی نزدیکی بسیار دارد. 

این اصل بیان میکند که اشیا دارای خصوصیات مکمل هستند که نمیتوان آنها را به طور همزمان مشاهده یا اندازه گیری کرد.

 مثالهایی از این خصوصیات که بور در نظر گرفت: مکان و تکانه انرژی و زمان

ویکی‌پدیا

 

·     تفسیر عرضه شده توسط مکتب به اصطلاح کپنهاگن از دوئالیسم ذره و موج، بر خصلت متقابلا مستثنی ساز و مکمل جنبه های ذره و موج تأکید می ورزد.

 

·     مراجعه کنید به اصل مکملیت

 

۱۹

·     بر این مبنا، نمایندگان فلسفه ایدئالیستی و فیزیک دانانی که تحت تأثیر آنها قرار دارند، تاکنون کوشیده اند تضاد بین خواص ذره ای و خواص موجی (دیالک تیک ذره و موج) را به مثابه چیزی مربوط به منطق (شناخت) قلمداد کنند و با استفاده از رابطه نادقیق هایزنبرگ به مثابه دلیل اگنوستیسیستی (ندانم گرایی) جا بزنند.

·     (به غیرقابل شناخت بودن ذرات بنیادی، به بی لیاقتی معرفتی آدمی، وصل کنند. مترجم)

 

۲۰

·     بطلان تشبثاتی از این قبیل وقتی روشن می شود که بدانیم که خواص متضاد با یکدیگر (خواص همستیز) در رابطه یکسانی بروز نمی کنند،  یعنی تضاد منطقی (تناقض) با هم تشکیل نمی دهند.

·     بلکه مشخصه جوانب معین و متفاوت از یکدیگر جریان فیزیکی مربوطه اند.

 

۲۱

·     تضاد میان خواص ذره ای و خواص موجی ذرات بنیادی نه تضاد منطقی ئی (تناقضی)، بلکه تضاد دیالک تیکی عینی ئی است که دو قطب آن، نه فقط همدیگر را مستثنی می دارند (همستیزند)، بلکه ضمنا همدیگر را مشروط می دارند و فقط در وحدت با همدیگر وجود دارند.

 

·     (یعنی وحدت اضدادند.

·     یعنی رابطه دیالک تیکی با هم دارند.

·     یعنی همیشه همبا و همستیزند.

·     یعنی با هم اند و بر هم اند.

·     مترجم)

 

۲۲

·     به همین دلیل، درست این نیست که گفته شود که ذرات بنیادی، نه ذره اند و نه موج.

·     درست این است که گفته شود، که ذرات بنیادی هم ذره اند و هم موج.

·     (دیالک تیکی از ذره و موج اند. مترجم)

 

۲۳

·     بر این مبنا، می توان راجع به تفسیر واقعیات اموری از قبیل دوئالیسم ذره و موج، از منطق سه عضوی بهره برگرفت.

·     آن سان که در جوار مطلقا باطل و مطلقا حقیقی، نسبتا حقیقی (مبتنی بر حقیقت نسبی) وجود دارد.

 

۲۴

·     در جوار جنبه های دوئالیسم ذره و موج، که در آنها فقط خواص ذره ای و یا فقط خواص موجی نمودار می شوند، جنبه هایی وجود دارند که «ثالثی» را نمودار می سازند.

·     (یعنی دیالک تیکی از خواص ذره ای و خواص موجی را نمودار می سازند. مترجم)

 

پایان