پروین اعتصامی
(۱۹۰۷ ـ ۱۹۴۱)
تحلیلی
از
ربابه نون
۱
زهد
با نیت پاک است، نه با جامهٔ پاک
ای بس آلوده، که پاکیزه ردائی دارد
معنی تحت اللفظی:
تعیین کننده در پارسایی
نیت پاک است و نه جامه پاک.
برای ایکه می توان ناپاک بود و علیرغم ناپاکی، جامه پاک در برداشت.
پروین در این بیت شعر،
برای تعریف و تعیین زهد
دیالک تیک درونی و برونی
را
به شکل دیالک تیک نیت و جامه بسط و تعمیم می دهد
و
نقش تعیین کننده
را
از آن درون (نیت) می داند.
ضمنا
برای اثبات صحت ادعای خود
دلیل تجربی می آورد:
کسانی را نشان خواننده شعرش می دهد که آلوده اند.
اگرچه جامه پاک در بردارند.
در این بیت شعر پروین
تئوری شناخت او
آشکار می گردد:
تجربه گرایی
(امپیریسم)
این سمتگیری معرفتی ـ نظری پروین
همچنان و هنوز
فخر انگیز است.
مراجعه کنید به امپیریسم
۲
زهد
با نیت پاک است، نه با جامهٔ پاک
ای بس آلوده، که پاکیزه ردائی دارد
در این بیت شعر پروین،
انتقاد اجتماعی او
از
اعضای طبقات حاکمه
مثلا اشرافیت فئودال و روحانی
گنجانده شده است.
پروین
به
ظاهر
خط مشی انتقادی حافظ از زاهدان را ادامه می دهد.
ولی خط مشی انتقادی ـ اجتماعی پروین، ذاتا ضد خط مشی انتقادی ـ ارتجاعی حافظ است:
خط مشی انتقادی حافظ
ایراسیونالیستی (ضد عقلی)
است.
اما خط مشی انتقادی ـ اجتماعی پروین امپیریستی ـ راسیونالیستی (تجربه گرایانه و خردگرایانه) است.
ادامه دارد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر