شین میم شین
نه
اندیشه مادرزاد وجود دارد
و
نه
اندیشیدن مادر زادی.
اندیشیدن
را
باید مثل هرعلم،
در روندی دشوار فراگرفت.
شیخ سعدی
(۱۱۸۴ ـ ۱۲۸۳ و یا ۱۲۹۱)
(دکتر حسین رزمجو: بوستان سعدی، ص ۳۲)
حکایت دهم
بخش دوم
۱
مگو:
«جاهی از سلطنت بیش نیست
که ایمن تر از ملک درویش نیست
سبکبار مردم سبکتر روند
حق این است و صاحبدلان بشنوند.
تهیدست تشویش نانی خورد
جهانبان به قدر جهانی خورد
معنی تحت اللفظی:
مگو که غم فقرا، غم لقمه نانی است، در حالیکه غم سلاطین غم جهانی است.
سعدی
در این بیت شعر،
دیالک تیک طبقه حاکمه و توده
را
به شکل دیالک تیک (۱) بسط و تعمیم می دهد و ضمن تأیید آن، به پادشاه و طبقه حاکمه توصیه می کند، که این «حقیقت روشنتر از آفتاب» را بر زبان نرانند و به خدمت به خلق ادامه دهند.
جواب
سعدی
در این بیت شعر،
دیالک تیک طبقه حاکمه و توده
را
به شکل دیالک تیک جهانبان و تهیدست بسط و تعمیم می دهد و ضمن تأیید آن، به پادشاه و طبقه حاکمه توصیه می کند، که این «حقیقت روشنتر از آفتاب» را بر زبان نرانند و به خدمت به خلق ادامه دهند.
مشخصه خطرناک تئوری اجتماعی ارتجاعی سعدی در همین بغرنجی (۲) بیان است:
جواب
مشخصه خطرناک تئوری اجتماعی ارتجاعی سعدی در همین بغرنجی (فرم) بیان است:
سعدی
زهر ایدئولوژیکی خود را در حرف به کاسه طبقه حاکمه و پادشاه می ریزد، ولی در عمل به خورد توده مولد و زحمتکش می دهد.
اکنون «درویش مالک» آرام آرام سلب مالکیت می شود و به تهیدست مبدل می گردد، تهیدستی که تنها غم نان دارد، ولی پادشاه نه تنها غم نان دارد، بلکه علاوه بر آن غم جهانی را دارد.
مفاهیم و احکام سعدی (۳) اند.
جواب
مفاهیم و احکام سعدی انتزاعی اند.
سعدی در جائی به درستی می گوید:
غم غریب را فقط غریب می تواند درک کند.
این قانون همه جا و همیشه معتبر را سعدی به تجربه دریافته است.
غم نان تهیدست را نیز تنها کسی می فهمد که (۴) باشد.
جواب
غم نان تهیدست را نیز تنها کسی می فهمد که تهیدست باشد.
تماشای تهیدستان آفریقا، آسیا و آمریکای لاتین در تلویزیون های غرب آب حسرت چنین زندگی ئی را به دهن تماشاچی می اندازد.
نگاه کردن با دیدن و تماشای ظاهر قضایا با درک ماهیت آنها از زمین تا آسمان فرق دارد.
برتولت برشت در نمایشنامه گالیله با درایت بی نظیری به این حقیقت امر اشاره می کند:
نگاه کردن، خیره به چیزی شدن، ذل زدن به چیزی
با دیدن آن چیز یکسان نیست.
اگر مفهوم انتزاعی «غم نان تهیدست» و «غم جهان» را جامه (۵) و قابل فهم بپوشانیم، صحت و سقم ادعای سعدی آشکار می گردد.
جواب
اگر مفهوم انتزاعی «غم نان تهیدست» و «غم جهان» را جامه (مشخص) و قابل فهم بپوشانیم، صحت و سقم ادعای سعدی آشکار می گردد.
«غم نان تهیدست»،
یعنی
غم تغذیه کافی خود و خانواده اش، نان بخور و نمیری، که چه بسا در نتیجه کار کمر شکن و حتی کشنده تهیه و تولید می شود.
غم پوشاک آبرومندانه، به جای جلپاره ای بر تن و کفش پاره پوره ای بر پا.
غم خانه و سرپناه آبرومندانه، به جای طویله در مجاورت گاو و گوسفند و مرغ و موش و مار.
غم امکانات آموزشی و پرورشی برای خود و خانواده خود، به جای محرومیت از تحصیل.
غم امکانات بهداشتی و درمانی، به جای کلنجار رفتن تمام عمر با انواع گوناگون بیماری ها، به جای مرگ زودرس خود و کودکان خود.
غم امکانات ترقی اجتماعی، انتخاب محل کار و بهبود وضع مادی و معنوی خود و خانواده خود، به جای برده زمین و ارباب بودن و جان کندن تمام عمر برای این و آن.
غم امکان تعیین سرنوشت خود و شرکت در انتخاب نمایندگان سیاسی و حقوقی خویش.
«غم جهان جهانبان»،
یعنی
غم گرفتن باج و خراج و بهره مالکانه.
غم سربازگیری از فرزندان رعایا و زحمتکشان شهری.
غم حمله و تسخیر املاک و دارایی و دار و ندار دیگران.
غم فرار از حمله اقوام مهاجم و نجات گنج و مال.
غم سفر و مهمانی و منقل و وافور و عیش و عشرت و خور و خواب و شهوت.
ادامه دارد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر