خرد ـ انسان ـ تاریخ (۱۷۶)

·

 

پروفسور دکتر مانفرد بور

برگردان

شین میم شین

 

فصل هشتم

بخش اول

یوهان گوتلیب فیشته 

(۱۷۶۲ ـ ۱۸۱۴)

یکی از برجسته ترین نمایندگان ایدئالیسم آلمانی 

 

۳۰

·     فیشته با تفکر خود به نمایندگی از منافع مترقی ترین جناح بورژوازی آلمان زمان خود می پردازد.

·     به ویژه به نمایندگی از منافع خرده بورژوازی دموکراتیک و فراتر از آن به نمایندگی از منافع اقشار عامه ـ دهقانی خلق می پردازد که  خود فیشته از میان آنان برخاسته است.  

 

۳۱

·     فیشته از این منافع طبقاتی در چارچوب سیستم فلسفی ایدئالیستی ـ ذهنی دفاع می کند.

 

۳۲

·     اما علیرغم آن در تفکر فیشته، خط رئالیستی ئی اعتبار کسب می کند.

 

۳۳

·     این حقیقت امر روشن، نتیجه آن است که ریشه تفکر فیشه به طرز ژرفی در روند تاریخی زمان نهفته است.

·     روند تاریخی ئی که در انقلاب فرانسه و تأثیرات آن در دول اروپا به نقطه اوج خود می رسد.

 

۳۴

·     فیشته ضمن وفاداری به این روند تاریخی، در صدد تحول شرایط جامعتی فئودالی ـ استبدادی موجود در آلمان برمی آید.

 

۳۵

·     تفکر و عمل فیشته، از این رو، همبستر با جنبشی تاریخی است.

 

۳۶

·     این حقیقت امر است که در وهله اول، فلسفه و اعمال فیشته را تعیین می کند و به شخصیت او، به ویژه، فرم می بخشد.

 

۳۷

·     فلسفه فیشته، چه بسا، مورد سوء تفاهم قرار گرفته است:

 

الف

·     اولا مبالغات ایدئالیستی ـ ذهنی آموزه فیشته به کرات، به مثابه مسئله اصلی قلمداد شده و به مثابه مبدأ تفسیر قرار گرفته اند.

·     اگرچه مبالغات ایدئالیستی ـ ذهنی آموزه فیشته، پیامد تلاشی (آزمایشی) بوده اند.

·     مبالغاتی بوده اند  که پیشاپیش، محکوم به شکست بوده اند.

·     مبالغاتی بوده اند که در راستای تضمین زندگی درخور عزت انسانی در چارچوب جامعه بورژوایی بوده اند.

 

ب

·     علاوه بر این، توهماتی که فیشته در جریان توسعه فکری خود داشته، به موضوع انتقاد واستهزای صرف مبدل شده اند.

·     اگرچه آنها به لحاظ ایده ئولوژیکی جزو افشاگری های مخدوش و ناقص و نارسای اوضاع تاریخی ـ آناکرونیستی (نامعاصریت) فیشته بوده اند.

 

ادامه دارد.