دایرة المعارف روشنگری: نسبی (۱)

پروفسور دکتر مانفرد بور

برگردان

شین میم شین

· نسبی (ضد دیالک تیکی مطلق) به چیزی مشروط،، متناسب، منسوب به چیزی دیگر اطلاق می شود:

· مثلا «حقیقت نسبی» درمغایرت با «حقیقت مطلق»

نسبیت در عرصه واقعیت عینی

· نسبی چیزی است که در هستی خود، در حقیقت خود و غیره حاوی مشخصات زیر است:

· نسبی وابسته به چیز دیگر است.

· نسبی به واسطه چیز دیگر مشروط می شود.

· نسبی نیازمند واسطه است.

· یعنی با چیز دیگر مورد وساطت قرار می گیرد.

· نسبی تنها در رابطه با چیز دیگر وجود و اعتبار دارد.

· نسبیت اشیاء وقتی مطرح می شود که چیزی فقط به برکت منسوب بودن به چیزی دیگر وجود داشته باشد.

· مثال:

الف

· مثلا جرم یک ذره هسته ای نسبی است.

· زیرا جرم ذرات هسته ای مشروط به حرکت ذرات است.

· مثلا فوتون فاقد جرم مسکون است.

· (جرم مسکون به جرم هر جسم در سیستم مختصات معینی اطلاق می شود که آن جسم نسبت بدان سیستم در حالت سکون قرار گیرد. مترجم)

· جرم فوتون فقط در رابطه با وضع حرکت با سرعت مغایر با صفر وجود دارد.

· همزمانی حوادث نیز همانطور که تئوری نسبیت اثبات کرده، نسبی است.

· دو حادثه «در خود» و «برای خود» همزمان نیستند، بلکه تنها در رابطه با سیستم معینی همزمان اند.

· دو حادثه که در رابطه با چنین سیستمی همزمان اند، حتما نباید در رابطه با سیستم دیگری همزمان باشند.

· تئوری نسبیت همه تعین های فیزیک را به هیچ وجه نسبی تلقی نمی کند.

· تئوری نسبیت امکان تفکیک دقیق خواص، روابط و غیره نسبی را (مثلا همزمانی را) و خواص، روابط و غیره مطلق را به دست می دهد.

· در تئوری نسبیت خاص ـ به عنوان مثال ـ عنصر خطی امواج مینکوسکی یک مقدار مطلق است.

· در عرصه جامعه، استثمار یک واقعیت امر است که وجود نسبی دارد.

· زیرا استثمار تنها در رابطه با نظام اجتماعی معینی وجود دارد.

ادامه دارد.

دایرة المعارف روشنگری