پروفسور دکتر
ولفگانگ ایشهورن
اریش هان
مانفرد پوشمن
روبرت شولتس
هورست تاوبرت
و دهها تن دیگر
(۱۹۶۹)
برگردان
شین میم شین
ایده ئولوژی
ادامه
۴۲
• در این زمینه می توان قبل از همه به دو جریان و یا دو طرح بندی بورژوایی زیر اشاره کرد:
الف
• جامعه شناسی دانش
ب
• جامعه شناسی پوزیتیویستی
۴۳
جامعه شناسی دانش
الف
ماکس شلر
(۱۸۷۴ـ ۱۹۲۸)
فیلسوف آلمانی
مؤلف آثاری در زمینه اتیک، فنومنولوژی و آنتروپولوژی فلسفی
ملقب به «اولین مرد جنت فلسفه»
هایدگر ضمن تأیید لقب او، اعلام کرده که همه فلاسفه قرن بیستم از آبشخور ماکس شلر سیراب گشته اند و او را قوی ترین قدرت فلسفی در آلمان مدرن، اروپای معاصر و فلسفه معاصر نامیده است.
در سال ۱۹۵۴ کارول وژتیلا و بعدها پاپ ژان پل دوم تز دکترای او را توسعه عنوان «ارزیابی امکان تشکیل اتیک مسیحی بر پایه سیستم ماکس شلر» مورد مدافعه قرار دادند.
• جامعه شناسی دانش با نمایندگانی از قبیل شلر، منهایم و غیره، می کوشد که تأثیر اشتراط جایگاه اجتماعی بر شناخت اجتماعی و تشکیل شعور را مورد بررسی قرار دهد.
• اما آن را سرپوش می نهد و مطلق می سازد.
• برای اینکه خودویژگی کیفی تأثیر مواضع طبقاتی مختلف و متضاد را کاملا نادیده می گیرد و از اشتراط (مشروطیت) اجتماعی دانش را به طور کلی به مثابه فاکتور تحریف و تخدیش (مخدوش سازی)، سلب کیفیت می کند.
ب
کارل مانهایم
(۱۸۹۳ ـ ۱۹۴۷)
جامعه شناس و فیلسوف مجارستانی الاصل
استاد دانشگاه در آلمان و انگلستان
از سردمداران جامعه شناسی دانش
• مانهایم به این نتیجه نهایی می رسد که شناخت عینی پیوند های اجتماعی فقط مختص قشر روشنفکر است که گویا فاقد جایگاه اجتماعی اند و بر فراز طبقات جامعه شناورند.
پ
• مانهایم جامعه شناسی دانش را به مثابه آلترناتیو آشکاری برای نقد ایده ئولوژی می داند و «ایده ئولوژی ـ مفهوم توتال (تام و تمام)» را برجسته می کند و بدین طریق گویا از موضع حزب مفروضی فاصله می گیرد و کشف «پیوستگی وجودی (تبعیت از وجود) هر تفکر مفروض زنده» و همچنین تفکر خود را وظیفه می داند.
ت
• این طرح بندی در نهایت بی خیالی بر این حقیقت امر سرپوش می نهد که خود مارکس در نهایت وضوح و صراحت، نه تنها «پیوستگی وجودی (تبعیت از وجود)» تفکر حریف، یعنی تفکربورژوایی را، بلکه بویژه شعور طبقاتی پرولتری را کشف کرده و به طرز ماتریالیستی به اثبات منابع اجتماعی علمیت و حقیقت ایده ئولوژی سوسیالیستی نایل آمده است.
۴۴
جامعه شناسی پوزیتیویستی
الف
ارنست توپیچ
(۱۹۱۹ ـ ۲۰۰۳)
فیلسوف و جامعه شناس اطریشی
از اعضای محفل وین (پوزیتیویسم)
آثار او:
آغاز و پایان متافیزیک
مسائل علمتئوری
مطالبی راجع به انتقاد از ایدئولوژی
جنگ استالین
فلسفه اجتماعی هگل بمثابه آموزش شفا و ایدئولوژی سلطه
شناخت و توهم
نقد ایدئولوژی و تئوری دموکراسی هانس کلسن
شفا و زمان
بر ضد خطه دروغ
• ایده ئولوژی شناسی پوزیتیویستی در همین روزها به نمایندگی توپیچ می کوشد تا به کمک نقطه نظرات سمیوتیکی، ضدیت رادیکالی بین علم و ایده ئولوژی سرهم بندی کند و مسئله مربوط به علمیت و یا غیرعلمیت هر ایده ئولوژی مشخص را نامشروع اعلام دارد.
ب
• این طرح بندی از خصلت متفاوت «هنجاریت های ارزشی» و عناصر «توصیفی» فرم های شعوری مفروض حرکت می کند که به عنوان سیستم های زبانی جمعبندی کرده است.
پ
• این طرح بندی، ایده ئولوژی را به درجه «هنجاریت های ارزشی» تنزل می دهد و بدین طریق در خارج از بعد حقیقت و باطل قرار می دهد:
• توپیچ احکامی را که «در آنها قضاوت های ارزشی (ارزیابی ها، ارزشگذاری ها) و دستورالعمل ها در البسه دعاوی مبتنی بر حقایق امور عرضه می شوند»، احکام ایده ئولوژیکی می نامد.
ت
• تمایز فرمال میان قضاوت شیئی (امری) و قضاوت ارزشی، میان احکام توصیفی و احکام ارزیابی (ده سکریپتیو و پره سکریپتیو) اما نمی تواند به این تغافل منجر شود که سیستم های ایده ئولوژیکی هرگز از قضاوت های ارزشی و یا احکام ارزیابی صرف تشکیل نیافته اند و همواره حاوی نگرش، شناخت و نتیجتا حاوی احکام حقیقت امری به مثابه بنیان خویش اند.
ث
• منحرف سازی نظر از این و خالی سازی زیرپای قضاوت های ارزشی و قضاوت های شیئی از اثبات پذیری عقلی و یا از معاییر حقیقت و علمیت، چیزی جز مطلق سازی تمایز فرمال نبوده و نخواهد بود.
ادامه دارد.
ممنون. بهتر است هر مسئله را در زیر مطلب مربوطه طرح کنید تا مؤلف شخصا نظر دهد.
پاسخحذف