متد آزمایشی (۴)

پروفسور دکتر گونتر کروبر  

برگردان

شین میم شین

۴۱

·    متد آزمایشی برای کنترل حقیقت فرضیه ها مورد استفاده قرار می گیرد.

۴۲

·    از فرضیه حاصل از تئوری معینی و یا از مسئله نظری معینی برای رسیدن به این هدف مورد نظر، کلیه نتایج ممکنه استخراج می شوند.

الف

·    بخشی از آنها به واقعیت امر از قبل معلوم نسبت داده می شوند که بوسیله فرضیه می توانند قابل توضیح باشند.

ب

·    اکنون تعیین کننده برای کنترل فرضیه این است که در نتایج حاصله «زیر مجموعه» ای از احکام وجود داشته باشد، که بر واقعیات امور هنوز نا شناخته و مشاهده ناپذیر نسبت داده شوند، یعنی خصلت پیشگوئی داشته باشند.

پ

·    از میان این پیشگوئی ها تعدادی انتخاب می شوند که صحت شان باید در آزمایش کنترل شود.

ت

·    برای این انتخاب، نقطه نظرهای مختلفی بطور کلی اهمیت تعیین کننده دارند.

ث

·    در هر حال باید پیشگوئی هایی انتخاب شوند که تصدیق و یا تکذیب شان بیشترین بار قضاوت راجع به حقیقت و یا خطا بودن فرضیه داشته باشند.

ج

·    آنها علاوه بر این باید چنان باشند که امکان کنترل آزمایشی شان وجود داشته باشد.

ح

·    چنین پیشگوئی های برگزیده اکنون بطور فرضی بمثابه حکم حقیقی در نظر گرفته می شوند و تحت این شرایط، مدل فکری ئی پدید می آید که در تأسیسات آزمایشی معینی قرار می گیرد:

·    تأسیسات آزمایشی معینی که بدلیل در نظر گرفتن روابط قانونی از قبل شناخته شده باید واقعیت امر معینی را مطرح سازند.

خ

·    سپس نوبت به جامه عمل پوشی تأسیسات آزمایشی و انجام عملیات آزمایشی معین مربوط به آزمایش واقعی می رسد.

د

·    نتیجه آزمایش با نتیجه ای که انتظارش می رفت، مورد مقایسه قرار می گیرد و بدین طریق، صحت و سقم پیشگوئی معلوم می گردد.

ذ

·    بنا بر چند و چون نتایج حاصله، فرضیه اولیه مورد قضاوت قرار می گیرد.

·    یعنی «درجه تصدیق» فرضیه ببرکت نتایج حاصله یا بالاتر می رود و یا بطلان عناصر منفردی از آن و یا حتی کل آن اثبات می شود.  

ر

·    اگر نتیجه آزمایش، واقعیت امر کاملا غیرمترقبه ای باشد، این امر انگیزه ای برای طرح فرضیه جدید و انجام آزمایشات جدید وغیره می شود.

۴۳

·    در هر حال، هدف از استعمال متد آزمایشی عبارت است از تکمیل تئوری موجود، اثبات صحت آن و غیره.

۴۴

·    مثال برای استعمال مشخص متد آزمایشی در تکامل بیشتر تئوری ذرات هسته ای عبارت است از کشف «عدم صدق قانون حفظ تعادل» در عرصه تأثیرات متقابل ضعیف.

۴۵

·    در بررسی روند تجزیه «مزون های کاپا» پدیده هائی جلب نظر کرده اند که با قانون حفظ تعادل ناسازگار بوده اند.

۴۶

·    از این فرضیه که «در عرصه تأثیرات متقابل ضعیف، قانون حفظ تعادل صدق نمی کند»، این نتیجه گرفته شده  که با تجزیه بتای هر هسته رادیواکتیو، باید هم در جهت دوران و هم در جهت مخالف آن، تعداد مساوی ازالکترون ها منتشر شوند.

۴۷

·    برای کنترل این پیشگوئی تأسیسات آزمایشی لازم فراهم آورده شد تا در آن، تجزیه بتای هسته ۶۰ کوبالت قطبی شده مورد مطالعه قرار گیرد.

۴۸

·    این آزمایش نشان داد که در جهت دوران در مقایسه با جهت مخالف، تعداد کمتری از الکترون ها انتشار می یابد.

۴۹

·    چون بطلان فرضیه فوق الذکر بدین وسیله اثبات شد، پس فرضیه پایه ای آن فرضیه که قانون حفظ تعادل را در عرصه تأثیرات متقابل ضعیف هم صادق می دانست، نتوانست توجیه شود.

۵۰

·    نتیجه این آزمایش در عین حال منشاء مطالعات بعدی شد که به پیدایش فرضیه جدید و ایده حفظ تعادل مرکب منجر شد.     

ادامه دارد.