خرد ـ انسان ـ تاریخ (۷۰)

پروفسور دکتر مانفرد بور

برگردان

شین میم شین

فصل ششم

وظیفه فکری فلسفه کلاسیک بورژوایی آلمان

بخش اول

ادامه

۴۲

·     خرد (عقل) عملا چیز ناشناخته ای نبود.

·    اما با تفکر بورژوایی آغاز شونده، محتوایی به مفهوم خرد داده شد که  میان آن و «خرد» سنتی تفاوت ریشه ای پدید آمد.

۴۳

·    آن سان که برای خرد مورد نظر در تفکر جدید بورژوایی، کلیه افکار وابسته به ایده ئولوژی به میراث مانده، نامعلوم نمودار گشتند.

۴۴

·    سنت به میراث مانده حامل خردی بود که به مثابه بضاعت فکری انسان ها و به مثابه سهیم گشتن انسان ها در تفکر الهی محسوب می شد.

۴۵

·    اما همین سهیم گشتن در تفکر الهی به خرد، خصلت منفعلی (پاسیوی) می بخشید که برای ایده ئولوگ های بورژوازی ترقیخواه غیرقابل قبول بود.

۴۶

·    تفکر بورژوایی نو پدید به خرد اکتیو (فعالیت مبتنی بر آگاهی) باور داشت.

۴۷

·    خرد در جریان تشکیل تفکر بورژوایی برای فلسفه کلاسیک بورژوایی قبل از همه، مترادف با مفاهیم زیر بود:

الف

·    مترادف با مفهوم سوبژکت

ب

·    مترادف با مفهوم اکتیویته (فعالیت مبتنی بر آگاهی)

پ

·    مترادف با مفهوم کردوکار

ت

·    مترادف با مفهوم کوشا بودن.

·    مراجعه کنید به سوبژکت، کردوکار در تارنمای دایرة المعارف روشنگری

ث

·    به مثابه وسیله انتقاد از وضع موجود

ج

·     به مثابه بضاعت فکری لازم برای تسلط بر طبیعت

ح

·     به مثابه بضاعت فکری لازم برای تشکیل جامعه

·    مراجعه کنید به طبیعت، جامعه در تارنمای دایرة المعارف روشنگری

۴۸

·    خرد به مثابه نیرویی تلقی می شود که انسان ها را به انجام کارهای زیر قادر می سازد:

الف

·    به رهایش خود از ایده ئولوژی به میراث مانده (فئودالی ـ روحانی) 

ب

·     به تسلط بر طبیعت

پ

·    به تغییر نظام به میراث مانده (فئودالی) جامعه

 ۴۹

·    ضمنا خرد به مثابه نیرویی تلقی می شود که انسان به مدد آن، خود به تنهایی، مستقل از هر اوتوریته موجود و «مثبت»، یعنی کاملا مستقل عمل می کند. 

۵۰

·    فلسفه کلاسیک بورژوایی  بنابرین خرد را با تفکر بورژوایی و با توسعه بورژوایی جامعه یکسان تلقی می کند.

۵۱

·    از این رو، این خرد با دعوی تسلط راسیونال (عقلی، بخردانه) بر طبیعت و جامعه معنی واحدی داشته است.

۵۲

·     این دعوی اما به شرطی می توانست جامه عمل بپوشد که به نام خرد (زیر پرچم خرد. مترجم) هر چه بر سر راه بورژوازی قرار داشته، درهم کوبیده شود.

۵۳

·    «بنابرین، خرد می بایستی نخست همه چیز را از سر راه بورژوازی بروبد. 

·    رسالت خرد عبارت بود از تار و مار سازی کلیه اشتباهات (خرافات. مترجم) بیشمار.

·    خرد در اجرای این رسالت خویش عجله داشت.

·    رسالتی که از خویشتن خویش استخراج می کرد.

·    از عزت ماهیت واقعی خویش استخراج می کرد.»

·    (ایضا، همانجا ص ۱۵۰)

ادامه دارد.