ایمانوئل کانت
(۱۷۲۴ـ ۱۸۰۴)
برجسته ترین نماینده
فلسفه کلاسیک آلمان
اثر او تحت عنوان
«انتقاد از عقل محض»
نقطه عطفی در تاریخ فلسفه و آغاز فلسفه مدرن
محسوب می شود.
کانت در زمینه های زیر
دورنمای فراگیر نوینی
به روی فلسفه گشوده
است:
اتیک
(نقد عقل عملی)
استه تیک
(نقد قوه قضاوت)
مذهبفلسفه
حقوقفلسفه
تاریخفلسفه
پروفسور دکتر مانفرد بور
برگردان
شین میم شین
فصل پنجم
آثار ایمانوئل کانت
تا
سال (۱۷۶۸)
بخش دوم
۱۴
برای اینکه «آرامش عام در مکان این چنین آکنده
فقط می تواند آنی (لحظه کوتاهی) دوام آورد.
عناصر حاوی قوای ماهوی (ذاتی) برای به حرکت و
جنبش انداختن یکدیگرند و خود منبع و سرچشمه حیات اند.
ماده تمایل عاری از درنگ برای تشکیل خود دارد.
(منظور کانت در این جمله، ترکیب عناصر شیمیایی و
تشکیل مولکول های متنوع است که او در مفهوم ماده تجرید می کند. مترجم)
عناصر پراکنده گشته با چگالی بیشتر، به واسطه
قوه جاذبه در حوزه ای به هم می پیوندند.
بدین طریق ماده ای با وزن (سنگینی) خاص نازل
تشکیل می یابد.
بعد این مواد در نقطه ای که ذراتی با چگالی به
مراتب بیشتر جمع آمده اند، به هم می پیوندند و مواد جدیدی با چگالی بیشتر پدید می
آیند و الی آخر.»
(کانت، همانجا ص ۸۴)
۱۵
علاوه بر قوای جاذبه، قوای
دافعه در طبیعت مؤثرند «که خود را به هنگامی که ماده در ذرات ظریف حل می شود، به
طرز ستایش انگیزی نمایان می سازند.
از مرافعه (تضاد و ستیز)
قوای دافعه با قوای جاذبه، جنبش پدید می آید که همزمان حیات مدام طبیعت است.»
(کانت، همانجا، ص ۸۵)
۱۶
در سایه مؤثریت قوای جاذبه
و دافعه (دیالک تیک قوه جاذبه و قوه دافعه)، در کائوس (هرج و مرج) آغازین، جنبش
پدید می آید و تشکیل جهان شروع می شود و سیر و سرگذشت و جریان جدید جهان تعیین می
شود:
«به نظر من بنا بر قوانین
جاذبه مواد (اشتوف) تشکیل می شوند و در اثر برخورد با قوه دافعه، حرکت آغاز می
شود.»
(کانت بدرستی، حرکت را
ناشی از تضاد اقطاب دیالک تیکی جاذبه و دافعه تشخیص می دهد. مترجم)
۱۷
کانت همین جا، اضافه می کند:
«برای من لذت بخش است که بی نیاز از دعاوی
توخالی و بی پشتوانه، بر طبق قوانین حرکت، تشکیل کل منظمی را ببینم که شباهت غریبی
به سیستم جهانی ئی دارد که ما در مقابل چشمان خود داریم.
آن سان که من ناچارم آندو را یکسان تصور کنم.»
(کانت، همانجا، ص ۴۲)
۱۸
ماده متشکل از ذرات
پراکنده آغازین در اثر آنتاگونیسم قوای جاذبه و دافعه در جریان روند توسعه طولانی
به صورت سیستم سیاره ای فعلی در می آید که در مداری بیضی شکل به دور خورشید به
مثابه نقطه مرکزی متراکم از سیاره ها و ماه ها در گردش اند.
۱۹
مهم در اثر کانت تحت عنوان
«تاریخ عام طبیعت و تئوری آسمان»، این است که کانت، مسائل تعین کننده جهان شناسی
(کوسموگنی) را بی اعتنا به تعظیمات متعدد در مقابل مذهب، در تحلیل نهایی از موضع
ماتریالیستی حل می کند.
ادامه دارد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر