خرد ـ انسان ـ تاریخ (۲۵)

پروفسور دکتر مانفرد بور

پروفسور دکتر گرهارد بارچ

بخش سوم

 مکان تاریخی فلسفه

فرانسیس بیکن

فرانسیس بیکن

(۱۵۶۱ ـ ۱۶۲۶)

۳۲

·     فرانسیس بیکن به مثابه رئیس فلسفه بورژوایی جدید، موضوع بحث کونو فیشر و ویلهلم دیلتی است. 

۳۳

·     ویندل باند هم با محدودیت هایی در تجلیل از فرانسیس بیکن، راه کونو فیشر و ویلهلم دیلتی را پی می گیرد.

·     (ویندل باند، «درسنامه فلسفه»، جلد ۱۴، ۱۹۵۰)

۳۴

ارنست کسیرر

(۱۸۷۴ ـ ۱۹۴۵)

فیلسوف آلمانی

 

·     موضع کسیرر در تاریخ نگاری بورژوایی راجع به فرانسیس بیکن عمیقتر بوده است.

·     (کسیرر، «مفاهیم شناخت و جوهر»، ۱۹۱۰، ص ۲۰۳، «مسئله شناخت در فلسفه و علم عصر جدید»، جلد ۲، ۱۹۲۲)

 ۳۵

·     کسیرر با قاطعیت از درک نئوکانتیانیستی تاریخ، حرکت می کند و به این نتیجه می رسد که به فرانسیس بیکن، پر بها داده شده است.

·     به نظر کسیرر، بیکن به لحاظ تکاملی ـ  تاریخی (یعنی با توجه به توسعه تاریخ)، نه در آغاز فلسفه مدرن به معنی محدود کلمه، بلکه در پایان فلسفه رنسانس قرار داشته است.

۳۶

·     دلیل کسیرر، عقب ماندگی سیستم مقوله ای بیکن است. 

·     این ارزیابی کسیرر، رواج وسیع می یابد و تا همین امروز بر تاریخفلسفه  بورژوایی و تشریح نظریات فلاسفه منفرد، کم و بیش حاکم است.

۳۷

·     کریستف زیگوارت قبل از کسیرر همین ارزیابی را از فرانسیس بیکن داشته است.

·     (زیگوارت، «فیلسوف و طبیعت پژوه. راجع به بیکن»، سالنامه پروس، جلد ۱۲، ۱۸۶۳، ص ۹۳)

۳۸

·     زیگوارت برای بیکن به عنوان دولتمرد، ادیب و تا حدودی طبیعت پژوه ارزش قایل است.

·     ولی او را به عنوان فیسلوف، بی اهمیت محسوب می دارد.

۳۹

یوستوس فون لیبیگ

(۱۸۰۳ ـ ۱۸۷۳)

شیمیست بزرگ آلمان

استاد دانشگاه

 

·     در همان دوره زیگوارت، یوستوس فون لیبیگ، فرانسیس بیکن را به عنوان انسان، طبیعت پژوه و فیسلوف محکوم می کند و تا آنجا پیش می رود که او را مسئول رد کشفش در عرصه شیمی کشاورزی در اواخر قرن ۱۹ در انگلستان می داند.

·     (لیبیگ، «راجع به بیکن و فرولام و متد طبیعت پژوهی»، ۱۸۶۳)

۴۰

·     اما ارزیابی های زیگوارت و لیبیگ راجع به بیکن مهم و مؤثر نبوده اند.

۴۱

·     فقط ارزیابی  کسیرر راجع به بیکن در تاریخفلسفه نگاری بورژوایی آلمان، تعیین کننده بوده است. 

۴۲

·     کسیرر در خیلی از زمینه های منفرد حق دارد.

·     ما به این نکات خواهیم پرداخت. 

۴۳

·     کسیرر اما  با بیکن شناسی اش فقط راه را برای تبیین پسیکولوژیکی  در آلمان تقریبا از سال ۱۹۲۰ هموار می سازد.

۴۴

·     اگر به فرض، حق با کسیرر باشد و فرانسیس بیکن نه به لحاظ تاریخ فلسفه قابل اعتنا باشد و نه به لحاظ تاریخ علم، پس فقط باید به عنوان شخصیت جالب باشد.

۴۵

·     به همین دلیل است که ماجرای عشقی و مشکلات مالی بیکن، محکومیت او از سوی مجلس انگلیس و غیره بیشتر مورد توجه کسیرر قرار می گیرند تا دستاوردهای فلسفی فیلسوف بزرگ انگلیس.

ادامه دارد.