کارتزیانیسم (۵) (بخش آخر)

  

 

 پروفسور دکتر مانفرد اشتارکه

برگردان

شین میم شین

۴۳

·      در علوم طبیعی، تحت تأثیر علمای انگلیسی (بویل، نیوتون)، نگرش امپیریستی از دهه دوم در هلند و از دهه چهارم در فرانسه غلبه می کند.

·      مراجعه کنید به امپیریسم (تجربه گرایی)، جامعه پژوهی امپیریستی در تارنمای دایرة المعارف روشنگری

۴۴

·      کلیسای کاتولیک که در قرن هفدهم بر ضد کارتزیانیسم مبارزه می کرد، در قرن هجدهم به پذیرش آن می پردازد.

۴۵

·      علل این امر به شرح زیر بوده اند:

الف

·      اولا علوم طبیعی در قرن هجدهم از فلسفه تا آنزمانی کلیسا، یعنی ارسطوئیسم، خارج می شود و مستقل می گردد و کلیسا باید فلسفه بیگانه تر با واقعیت و روحگرایانه تری را به خدمت گیرد.

ب

·      ثانیا تئولوژی تدریجا از اسکولاستیک ارسطوئی روی بر می گرداند و سمتگیری های دیگری را (تحت تأثیر پروتستانتیسم) اتخاذ می کند.

۴۶

·      از این رو ست که بخش متافیزیکی (ضد دیالک تیکی) کارتزیانیسم مقبولیت کسب می کند.

۴۷

·      بخش متافیزیکی کارتزیانیسم از نکات زیر تشکیل می یابد:

الف

·      آموزش جوهر روحی انسانی

ب

·      آموزش نامیرایی جوهر روحی

پ

·      آموزش ایده های مادر زاد  

ت

·      اثبات وجود خدا.

۴۸

·      بدین طریق میان کارتزیانیسم و متافیزیک کهنه و نو وصلت برقرار می شود و سعی می شود تا میان کارتزیانیسم و افکار آگوستینی آنتیک و افکار تومیستی پیوند بر قرار شود.

۴۹

·      دکارت در مبارزه بر ضد امپیریسم انگلیسی و فرانسوی در مکاتب زیر اهمیت مرکزی کسب می کند:

الف

·      در نیمه دوم قرن هجدهم در مکتب اسکاتلندی (توماس رید)

ب

·      در آغاز قرن نوزدهم در فرانسه، در مکتب اسپیریتوئالیستی (روحگرائی)(ویکتور کوزین)

۵۰

·      دکارت به مقام قهرمان فلسفه اکلکتیکی «عقل سالم بشری»، فلسفه ای که برآورنده انتظارات کلیه ایدئالیسم های ممکنه است، اعتلا داده می شود.

۵۱

·      از زمان کوزین «اسطوره دکارتی بورژوازی فرانسه رواج پیدا می کند و از «کارتزیانیسم ابدی» سخن گفته می شود که مشخصات اصلی آن (وضوح، خردمندی و اندازه دانی) بیانگر ماهیت فرانسوی قلمداد می شوند.

۵۲

·      نه تنها ایدئالیسم ما بعد انقلابی فرانسوی، بلکه بطور کلی کل ایدئالیسم عصرجدید از دکارت منشعب می شوند.

۵۳

·      علت این امر در این است که کارتزیانیسم، رادیکالتر از ارسطوئیسم، ماهیت انسانی را به تفکر محض منسوب می داند.

·      تفکر محضی که رابطه اش با چیزهای مادی قطع شده است.

۵۴

·      گرامیداشت دکارت بمثابه آغاز فلسفه نوین تر از سوی هگل از این رو ست.

پایان