دایرة المعارف جامعه شناسی مارکسیستی ـ لنینیستی (۱۲۲)

پروفسور دکتر 

ولفگانگ ایشهورن

اریش هان
مانفرد پوشمن
روبرت شولتس
هورست تاوبرت 

و دهها تن دیگر
(۱۹۶۹)

برگردان
شین میم شین

پیشکش
به

امیر حسین آریان پور

رابطه

ادامه

 

۲۶

·    اگرچه مقوله رابطه به مثابه مقوله بنیادی جامعه شناسی فرمال و جامعه شناسی تحلیلی ـ فرمال، کماکان در جامعه شناسی مدرن بورژوایی نقش بزرگی به عهده دارد، آموزش به اصطلاح رابطه  که به عنوان مثال در جامعه شناسی بوژروایی آلمان تا سال های ۵۰ قرن ۲۰ نفوذ عظیمی داشت، از جریانات دیگر منفصل و جدا شده  است.

·    مثلا با جریانات زیر:  

الف

·    با جریان ساختاری ـ کارکردی (استروکتورال ـ فونکسیونال) در جامعه شناسی پارسون

ب

·    با فرا (هوپر) امپیریسم دیالک تیکی گورویچ و غیره

۲۷

·    آن (آموزش به اصطلاح رابطه) اما توسط جامعه شناسان بورژوایی بیشماری به مثابه مدل لایه ای (قشری) جامعه به رسمیت شناخته شده است.

۲۸

·    در ضمن بویژه در زمینه جریان ساختاری ـ کارکردی (استروکتورال ـ فونکسیونال) در جامعه شناسی باید به این حقیقت امر توجه داشت که آن به مکاتب مدرن جامعه شناسی فرمال تعلق دارد و ضمنا تأکید خاصی بر حلاجی مفاهیم زیر دارد:

الف

·    مفهوم سیستم اجتماعی

ب

·    مفهوم عمل اجتماعی

۲۹

·    ضمن تأکید بر تضاد نظری و اسلوبی (تئوریکی و متدئولوژیکی) میان مفهوم ماتریالیستی ـ تاریخی مناسبات اجتماعی  و مفهوم تحلیلی ـ فرمال رابطه، برای جامعه شناسی مارکسیستی این سؤال مطرح می شود که   ـ علیرغم عرفانی سازی  و مطلق سازی جنبه های معینی از واقعیت در آموزش سوسیولوژیکی ـ فرمال رابطه ـ  آیا عرصه معینی از واقعیت اجتماعی  وجود ندارد که درخور مفهوم عاری از عرفانی سازی  و مطلق سازی رابطه باشد؟

۳۰

·    برای دادن پاسخ مثبت به این پرسش  باید سلسله ای از استدلالات به شرح زیر صورت گیرند: 

الف

۱

·    در جامعه شناسی معاصر باید به گرایش مبتنی بر استفاده همه جانبه از متدهای کمی سازی و فرمال سازی و دستگاه مفهومی منطبق با آن توجه داشت. 

۲

·    این برای جامعه شناسی مارکسیستی که دست رد بر سینه هر فرمالیزاسیون کاذب  و هر کمی سازی کاذب می زند، به معنی بررسی هر عرصه مناسبات اجتماعی، هر جنبه ای از مناسبات اجتماعی و مشخصات مناسبات اجتماعی است.

۳

·    این بویژه در استفاده از معارف سیبرنتیک، اطلاعتئوری و عملیات پژوهی جامعه شناسی مارکسیستی نمودار می گردد. 

۴

·    این علوم (سیبرنتیک، اطلاعتئوری و عملیات پژوهی) به پژوهش قوانین عامی می پردازند که در عرصه های مختلف واقعیت عینی اعتبار دارند.

·    از این علوم ضمنا می توان در عرصه های علمی خاص نیز استفاده کرد. 

۵

·    امکانات استفاده از این علوم (سیبرنتیک، اطلاعتئوری و عملیات پژوهی) در عرصه شناخت اجتماعی ـ علمی (شناخت مبتنی بر علوم اجتماعی)، به اثبات  نکات زیر منجر می شود:

الف

·    به اثبات  این نکته منجر می شود که در جوار جنبه های کمی مناسبات اجتماعی، جنبه های فرمال مناسبات اجتماعی نیز وجود دارند.

ب

·    به اثبات  این نکته منجر می شود که در جوار جنبه های قابل کمی سازی مناسبات اجتماعی، جنبه های قابل فرمالیزاسیون مناسبات اجتماعی نیز وجود دارند.

ادامه دارد.