دایرة المعارف جامعه شناسی مارکسیستی ـ لنینیستی (۹۰)

پروفسور دکتر 

ولفگانگ ایشهورن

اریش هان
مانفرد پوشمن
روبرت شولتس
هورست تاوبرت 

و دهها تن دیگر
(۱۹۶۹)

برگردان
شین میم شین

پیشکش
به

امیر حسین آریان پور

 

 

مشاهده 

(ملاحظه، بررسی مبتنی بر نظارت)

·    مشاهده یکی از متد های (اسالیب) عمده سازی (برجسته سازی) اولیه در پژوهش سوسیولوژیکی (پژوهش مبتنی بر جامعه شناسی) است.

۱

·    در متد (اسلوب) مشاهده، نخست برنامه مشاهده تشکیل می شود.

·    هر برنامه مشاهده حاوی معیارهایی برای درک مشخصات و خصوصیات واحد های مشاهده ای (مثلا گروه ها، اشخاص، پدیده ها، طرز رفتار ها) است.

·    بدین طریق، درک سیستماتیک (منظم) و آماجگرای معیارها و نمود های روند توسعه اجتماعی امکان پذیر می گردد. 

۲

·    از این رو، مشاهده سوسیولوژیکی انعکاس هدفمند، نقشه مند (مبتنی بر نقشه) و عمدی ـ آگاهانه جریان حوادث    اجتماعی است. 

۳

·    این روند انعکاس سیستماتیک، خصلت برگزیننده (انتخاب کننده) دارد.

·    این روند انعکاس نقطه نظر های تغلیظگر (تعمیمگر) را پی می گیرد و به شناخت عینی واحدها، مشخصات و خصوصیات مدد می رساند. 

۴

·    مشاهده سوسیولوژیکی به مثابه مرحله گذار در ثبت جریان حوادث اجتماعی، خدمتگزار درک قابل بازتولید واقعیت اجتماعی و بررسی مستقیم پدید های اجتماعی است.

۵

·    وظیفه مشاهده سوسیولوژیکی، عبارت است از عمده کردن اندازه هایی (داتاهایی) که تجزیه و تحلیل شان، نفوذ در ماهیت و ذات پدیده های اجتماعی را امکان پذیر می سازد.

۶

·    مشخصات و خصوصیاتی که واحد های بررسی مشاهده سوسیولوژیکی را تشکیل می دهند به دو دسته زیر تقسم بندی می شوند: 

الف

·    مشخصات و خصوصیات مشترک که تعیین کننده یکسانی اند.

ب

·    مشخصات و خصوصیات اصلی که آماج مشاهده سوسیولوژیکی را تشکیل می دهند. 

۷

·    مشخصات و خصوصیات مشترک برای انتخاب واحد های مشاهده سوسیولوژیکی، یعنی اوبژکت مشاهده، نقش تعیین کننده به عهده دارند.

۸

·    مشخصات و خصوصیات اصلی حامل اندازه های (داتاهای، نتایج) مشاهده سوسیولوژیکی اند.

ادامه دارد.