«فنومنولوژی روح» هگل و مارکسیسم (۱)

هگل و مارکس در جمهوری خلق چین

«فنومنولوژی روح» هگل و مارکسیسم
راین هاردت یلین
سرچشمه: توپوس
خدمات بین المللی به تئوری دیالک تیکی
برگردان 

شین میم شین

• هدف از این مقاله نشان دادن همانندی ها و تفاوت های «فنومنولوژی روح» هگل با «انتقاد از اقتصاد سیاسی» کارل مارکس بکمک روابط زیرین است:

۱

• بکمک دیالک تیک پراتیک و تئوری

• مراجعه کنید به به دیالک تیک پراتیک و تئوری در تارنمای دایرة المعارف روشنگری

۲

• بکمک دیالک تیک منفرد و عام
 
• مراجعه کنید به دیالک تیک منفرد (خاص) و عام در تارنمای دایرة المعارف روشنگری

۳

• بکمک دیالک تیک پدیده و ماهیت در تارنمای دایرة المعارف روشنگری

• مراجعه کنید به دیالک تیک پدیده و ماهیت در تارنمای دایرة المعارف روشنگری

۴

• بکمک دیالک تیک سوبژکت ـ اوبژکت

• مراجعه کنید به دیالک تیک سوبژکت ـ اوبژکت در تارنمای دایرة المعارف روشنگری

بخش اول
دیالک تیک پراتیک و تئوری

۱
همانندی ها میان هگل و مارکس

• هگل و مارکس هر دو بر آنند که تئوری، منشاء و سرچشمه پراتیک نیست، بلکه برعکس، پراتیک منشاء و سرچشمه تئوری است.
 
• برای هگل و مارکس، مقوله ها عبارتند از اعمالی که با تکرار میلیون ها باره در ضمیر (روح، شعور) انسانی خصلت براهین بدیهی به خود گرفته اند.

• مولدین مقوله ها به نوبه خود، در چارچوب (عمل) باواسطه تاریخی ئی عمل می کنند که تفکر و کنش آنها را پیشاپیش ساختاربندی کرده است.

• در تشکیل این چارچوب اما خود آنها نیز سهیم اند، حتی اگر بدان واقف نباشند.

• مقولاتی نیز که در چارچوب یاد شده وجود دارند و بطور بیواسطه مستقل از پراتیک و تغییرناپذیر جلوه می کنند، به مثابه فراورده های عمل انسانی افشا می شوند.
• (مراجعه کنید به جان اونایل، انتقاد و یادآوری، ۱۹۷۹، ص ۲۹ ـ ۳۵)

• مفهوم پراتیک، بدین طریق ـ برخلاف تصور رایج که در تاریخ فلسفه نیز ته نشین می شود ـ وسعت چشمگیری کسب می کند:
• واقعیت ـ بطور مکانیکی ـ جدا از تفکر انسانی جلوه گر نمی شود 
• (پیوند واقعیت با تفکر پاره نمی شود)
 • بلکه تفکر به مثابه جزء لایتجزا، ضرور و بی چون و چرای واقعیت از صراحت و وضوح گذرانده می شود.

• در این میان، فرم های معرفتی ماقبل عقلی از قبیل بیواسطگی و عمل ناآگاهانه (هگل، فنومنولوژی روح، ۱۹۸۸، ص ۲۴) از روند شناخت (معرفت) جدا نمی شوند، بلکه پیش شرط آن تلقی می شوند و به مثابه جزئی از آن، در اصل پذیرفته می شوند.  
• (هگل، فنومنولوژی روح، ۱۹۸۸، ص ۲۴، اوتو مورف، تاریخ دیالک تیک در اقتصاد سیاسی، ص ۴۰ و ۷۹ )

• اصل موسوم به «آنها نمی دانند، ولی انجامش می دهند!» (کلیات مارکس و انگلس جلد ۲۳، ص ۷۹)، در آثار هگل و قبل از همه در اثر او تحت عنوان «فنومنولوژی روح» نیز اعتبار دارد. 
• (هگل، ص ۲۶۱، گئورگ لوکاچ، هگل جوان، ۱۹۵۴، ص ۵۵۰)

• روح اینجا، تجاربی را که در تاریخ نوعیت انسانی گرد آورده، (بکمک توسعه انواع معینی از شعور) بلحاظ زمانی کوتاهگشته و بلحاظ فلسفی تغلیظ یافته، یکبار دیگر از آن خود می کند (می فهمد) و بدین طریق به ساختار نا شناخته خود آگاهی کسب می کند. 
• (هگل، ص ۲۲)

• همین اصل در مورد تحلیل مارکس از شیوه اقتصاد کاپیتالیستی نیز صادق است:
• انسان ها در سطوح مولکولی، کالاهای خود را بر طبق نقشه و نظم برای بازار، تولید می کنند.
• تمامت روند تولید ـ اما ـ بدون نقشه و نظم، توأم با هرج و مرج صورت می گیرد و علیرغم آن، از نظم نا شناخته ای به نام قانون ارزش تبعیت می کند. 
• (جان اونایل، ص 40)

2
تفاوت های موجود 

میان هگل و مارکس

• میان هگل و مارکس در رابطه با تئوری و پراتیک، تفاوت هائی نیز وجود دارد.

• هگل تقدم پراتیک بر تئوری را بالاخره فقط بطور مشروط برسمیت می شناسد:
• او به این نتیجه نهائی می رسد که پراتیک (پایان مند) نارسائی هائی دارد که تنها در دانش مطلق (یعنی در تئوری) می توانند از بین بروند.

• مارکس اما برعکس، به تدوین صراحت سیستماتیکی و اسلوبی (متدیکی) ئی به مثابه پیش شرط هر پراتیک موفق (به عنوان تفکر مداخله گر کوشا) کمر می بندد.

ادامه دارد