دایرة المعارف فلسفه بورژوائی واپسین (418)

پروفسور دکتر هورست هولتسر

فصل هشتم

علوم اجتماعی / جامعه شناسی

برگردان شین میم شین

بخش هفتم

توسعه جامعه شناسی بورژوائی

در کشورهای مختلف سرمایه داری:

قسمت دوم

جامعه شناسی در فرانسه

پیشکش به

 پرویز حکمتجو

( ۱۳۰۷ ـ  ۱۳۵۳) 

داوید امیل دورکهایم

آوانگاری فرانسوی

(1858 ـ 1917)

جامعه شناس بزرگ قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم

8

موریس هالب وکس (1877 ـ 1945)

مرگ در اردوگاه بوخن والد

جامعه شناس

فیلسوف

فرانسوی

اثر مهم او:

حافظه کلکتیو  

·        موریس هالب وکس در آثارش تحت عناوین «علل انتحار» (1930)  و «مورفولوژی اجتماعی» (1938)، از سوئی موضوعات دورکهایم را دنبال می کند و از سوی دیگر میان روانشناسی و جامعه شناسی معلق می زند و در صدد پیدا کردن دورنمای تئوریکی جدید برای جامعه شناسی برمی آید:

·        او در اثر معروفش، تحت عنوان «حافظه کلکتیو»، طرح روانشناسی کلکتیو را می ریزد که از دید او، پدیده ای ایندیویدوئالپسیکولوژیکی  (روانشناسی فردی) محض است.

·        پدیده ایندیویدوئالپسیکولوژیکی حافظه است.

9

·        موریس هالب وکس در این اثرش، درک ایدئالیستی خویش از شعور کلکتیو را با تاریخ شعور کلکتیو در پیوند قرار می دهد.

10

·        پس از نشت سنت دورکهایم در سال های 30 و 40 قرن بیستم، نظرات جدیدی تبلور می یابند.

11

·        در تداوم بخشی به «مورفولوژی اجتماعی» هالب وکس، جریانی در مورفولوژی اجتماعی تشکیل می شودکه حاوی توصیف نسبتا خالی از تئوری از ساختار ها و روند های ایندیویدوئال (فردی) است.

12

البر بایت

  (1880 ـ 1961)

جامعه شناس فرانسوی

استاد دانشگاه سوربون   

·        علایق اخلاقی ـ سیاسی دورکهایم در آثار البر بایت تداوم می یابند.

·        بایت اما در جامعه شناسی اخلاق خود در اثری تحت عنوان «علم اخلاق» (1931 / 1947) انعطاف پذیر تر از دورکهایم است.    

13

ژرژ گورویچ (1894 ـ 1965)

جامعه شناس فرانسوی

·        ژرژ گورویچ (1894 ـ 1965)، به بررسی میراث اجتماعی ـ نظری عظیم دورکهایم کمر می بندد.

14

·        گورویچ از همکاران «مرکز آموزشی جامعه شناسی فرانسه» است و از سال 1946 ناشر «مجله بین المللی جامعه شناسی» و مروج روانشناسی به اصطلاح ژرف است.   

15

·        گورویچ روانشناسی ژرف را به طرز اکلکتیکی از عناصر زیر سر هم بندی می کند:   

الف

·        از تئوری اجتماعی دورکهایم  

ب

پیر ژوزف پرودون (1809 ـ 1865)

اقتصاددان، جامعه شناس فرانسوی

اولین نماینده آنارشیسم

·        از پرودونیسم

·         

·        مراجعه کنید به آنارشیسم در تارنمای دایرة المعارف روشنگری   

پ

ماکس شلر (1874 ـ 1928)

فیلسوف آلمانی

مؤلف آثاری در زمینه اتیک، فنومنولوژی و آنتروپولوژی فلسفی

·        از فنومنولوژی ماکس شلر    

ت

·        از عاریه هائی از نظرات سران جامعه شناسی امریکا  

16

·        روانشناسی ژرف گورویچ قرار است که واقعیت اجتماعی را در ده مرحله، از سطح مورفولوژیکی ـ دموگرافیکی تا حالات روحی روان کلکتیو توضیح دهد.  

17

·        سوء تفاهم انگیز این است که گورویچ، جامعه شناسی خود را جامعه شناسی دیالک تیکی جا می زند.

·        دلیل گورویچ این است که در جامعه شناسی اش، «کلیت» و «توتالیته» ی واقعیت اجتماعی در مد نظر قرار دارد.   

18

·        مهم در این زمینه این است که روانشناسی ژرف که بی تاریخ می ماند و مکانیک روبنا ـ زیربنای ساده را آماج قرار می دهد، تنها تلاشی است که تا امروز در فرانسه پسا دروکهایم در جهت اثبات سیستماتیک جامعه شناسی به عمل آمده است.  

19

·        جامعه شناسی فرانسه با توجه به مسائل «سیستم رفرنس سوسیولوژیکی» «بزرگ» از سال های 50 قرن بیستم به بعد، از نظرات علوم اجتماعی وارده از امریکا تغذیه می کند.  

20

·        جامعه شناسی فرانسه فقط در عرصه های پژوهشی منفرد، مثلا جامعه شناسی خانواده، جامعه شناسی سیاست و جامعه شناسی حقوق، در حال توسعه مستقل است.

·        در این عرصه ها منافع خاص تبیین می یابند.

·        (لفبور، ارون، دوفرگر)   

21

·        آثار زیر در این زمینه از اهمیت وافر برخوردارند:   

الف

·        پیاژه، «مقدمه ای بر اپیسته مولوژی ژنه تیک» (1950) 

·        پیاژه ضمنا به تأملات دورکهایم برمی گردد و با طرح سوسیالیزاسیون کوگنیتیویستی اش، مجموعه تئوری سازی در روانشناسی اجتماعی را تحت تأثیر شدید قرار می دهد.    

ادامه دارد.