سیری در شعری از مهدی اخوان ثالث (26)

از این اوستا

(1344)

منزلی در دوردست

ویرایش و تحلیل از

ربابه نون

پیشکش به دوست

ای برایم، نه برایم ساخته (ساخته شده)  منزل،

نیز می دانستم این را، کاش

که به سوی تو، چه ها می بایدم، آورد

·        معنی تحت اللفظی:

·        ای منزلی که برای من ساخته نشده ای، ایکاش این را نیز می دانستم که به هنگام آمدن به نزد تو، چه چیزهائی را باید به همراه بیاورم.

1

ای برایم، نه برایم ساخته (ساخته شده)  منزل،

نیز می دانستم این را، کاش

که به سوی تو، چه ها می بایدم، آورد

·        اخوان در این بند شعر نیز از  مفهوم و جمله ی فلسفی فوق العاده بغرنجی بهره برمی گیرد:

2

ای برایم، نه برایم ساخته (ساخته شده)  منزل

·        اخوان در مفهوم «نه برایم ساخته منزل»، از این حقیقت امر پرده برمی دارد که منزل واقع در دور دست، منزل پیشساخته و حاضر و آماده ای نیست.

·        مسافر باید مواد و مصالح و وسایل لازم را با خود ببرد و منزل را بسازد و از آن، منزل قابل زندگی و سکونتی فراهم آورد.

3

ای برایم، نه برایم ساخته (ساخته شده)  منزل

·        خواننده و شنونده هوشیار شعر، اکنون می فهمد که منزل واقع در دور دست، منزل ایدئالی است و نه منزل واقعی و رئالی.

·        منزلی است که در ذهن مسافر وجود دارد ونه در عالم واقع.

·        منزلی است که مسافر فقط مدل کلی از آن در سر دارد.

·        منزل واقع در دور دست، مدلی فکری لازم برای مادیت یابی منزل واقعی است.

·        همانطور که معمار و بنا نقشه خانه را می کشد و بعد با استفاده از خاک و کاه و آهک و آب و سنگ و سیمان بدان شیئیت و مادیت می بخشد، مسافر هم باید مواد و مصالح و ساز و برگ بنائی و نجاری و حفاری و غیره را با خود ببرد و از منزل ایدئال واقع در دور دست، منزل مادی واقعی و رئالی بسازد.  

4

ای برایم، نه برایم ساخته (ساخته شده)  منزل

·        در مفهوم فلسفی «نه برایم ساخته منزل»، تئوری مارکسیستی و بویژه، مارکسیستی ـ لنینیستی، تبیین هنری ـ استه تیکی ـ تئوریکی می یابد:

·        جامعه آینده، باید با مواد و مصالح واقعا موجود، ساخته شود. (مارکس)

·        «منزل واقع در دور دست» می تواند بسته به اینکه جامعه اخوان در چه سطح توسعه اقتصادی و اجتماعی قرار داشته باشد، بیان هنری ـ استه تیکی آماج استراتژیکی (مثلا جامعه سرمایه داری و یا سوسیالیستی) باشد.

5

ای برایم، نه برایم ساخته (ساخته شده)  منزل

·        در این مفهوم فلسفی ضمنا مفهوم بسیار مهم سوبژکتیویته نمایندگی می شود.

·        سوبژکتیویته یکی از کشفیات بسیار مهم مارکس است:

·        تاریخ بی سوبژکت نیست.

·        هر فرماسیون اجتماعی ـ اقتصادی، حاوی سوبژکتی است.

·        سوبژکتی که آن را با مواد و مصالح به میراث برده از نسل قبل می سازد.

·        مراجعه کنید به سوبژکت، سوبژکتیو، سوبژکتیویته، دیالک تیک سوبژکت و اوبژکت در تارنمای دایرة المعارف روشنگری

·        شرم مان که از غنای اشعار مهدی اخوان ثالث بی خبر مانده ایم.

·        شرم مان باد.

6

ای برایم، نه برایم ساخته (ساخته شده)  منزل،

نیز می دانستم این را، کاش

که به سوی تو، چه ها می بایدم، آورد

·        جمله فلسفی «بایدم آورد»، بدان معنی است که حمل «اسباب و اثاثیه و ساز و برگ و وسایل» لازم برای بنا و قابل زندگی سازی منزل واقع در دور دست، به سوبژکت (مسافر) دیکته می شود.

·        جمله ی «بایدم آورد»، بدان معنی است که من باید با خود به همراه بیاورم.

·        در این جمله ی فلسفی بغرنج شاعر، دنیائی تئوری مارکسیستی ـ لنینیستی افشرده شده و تغلیظ یافته است که شرحش در بالا گذشت.

·        منظور از افشارش و تغلیظ اندیشه، این است که اندیشه به طرز موجز، فشرده و غلیظ در آن گنجانده شده است.   

·        مراجعه کنید به دیالک تیک جبر و اختیار (دیالک تیک ضرورت و آزادی) در تارنمای دایرة المعارف روشنگری  

ادامه دارد.