سیری در شعری از میرزا علی معجز (57 )

میرزا علی معجز

(1252 ـ 1313)

(1873 ـ 1934)

رسول پیگیر هومانیسم، رنسانس و روشنگری

ویرایش، ترجمه و تحلیل از

میمحا نجار

(مهرماه 1309)

ادامه   

خسیسلر کسیب جوتدوغون دوره سین

کومورچی دییر:

«وئر گوره ک کوزه سین»

آلانلار، ساتانلار اوجالدیر سه سین

دییر، بیر بیره پیس یامان لار گینه

·        معنی تحت اللفظی:

·        جماعت خسیس، دیگر حاضر به نسیه فروشی نیستند.

·        زغالفروش طلبش را می طلبد.

·        خریداران و فروشندگان، صدای خود را بلند تر کرده اند و دوباره به یکدیگر بدترین دشنام ها را می دهند.

·        در این بند شعر معجز سخن از تشدید مبارزه طبقاتی است:

1

خسیسلر کسیب جوتدوغون دوره سین

کومورچی دییر:

«وئر گوره ک کوزه سین»

·        اصناف از عرضه نسیه ی اجناس ضرور از قبیل قند  و نان و زغال و غیره به تهیدستان امتناع می ورزند.

·        چرا و به چه دلیل؟

2

·        برای توضیح این واکنش اصناف باید دیالک تیک عرضه و تقاضا را به خدمت گرفت.

·        با فرارسیدن عنقریب زمستان، تهیه مواد لازم برای جان بدر بردن از خطر مرگ در اثر سرما ضرورت مبرم کسب می کند.

·        در نتیجه کفه ی تقاضا در ترازوی دیالک تیکی عرضه و تقاضا به نفع تقاضا سنگین تر می شود.

·        با ارتقای سطح تقاضا اصناف با دم شان گردو می شکنند:

الف

خسیسلر کسیب جوتدوغون دوره سین

کومورچی دییر:

«وئر گوره ک کوزه سین»

·        اصناف از سوئی ناز می کنند و غر می زنند.

·        طلب خود را می طلبند و از نسیه فروشی امتناع می ورزند.

ب

آلانلار، ساتانلار اوجالدیر سه سین

دییر، بیر بیره پیس یامان لار گینه

·        اصناف از سوی دیگر قیمت اجناس را به ترفندهای متنوع از قبیل احتکار، آب ریختن بر زغال و سنگین تر کردن وزن آن و به بهانه های دیگر بالاتر می برند.

·        توده تهیدست، ولی به ترفند اصناف واقف است.

·        به همین دلیل اعتراض می کند و کار چه بسا به دعوا و مرافعه می کشد.

·        این به چه معنی است؟

3

آلانلار، ساتانلار اوجالدیر سه سین

دییر، بیر بیره پیس یامان لار گینه

·        بازار فقط محل داد و ستد اجناس نیست.

·        بازار فقط محل خرید و فروش کالا نیست.

·        بازار ضمنا و به دلیل دیالک تیک داد و ستد، به دلیل دیالک تیک خرید و فروش، به دلیل دیالک تیک عرضه و تقاضا، میدان مبارزه طبقاتی آشکار و نهان است.

·        معجز با زبان ساده از مبارزه طبقاتی شعله ور در میدان بازار پرده برمی دارد:

·        رد و بدل کردن بدترین دشنام ها نشانه تشدید مبارزه طبقاتی میان توده تهیدست دهقانی و خرده بورژوازی (بازار) است.

4

خسیسلر کسیب جوتدوغون دوره سین

کومورچی دییر:

«وئر گوره ک کوزه سین»

آلانلار، ساتانلار اوجالدیر سه سین

دییر، بیر بیره پیس یامان لار گینه

·        مشخصه فکری بی نظیر معجز، در همین بند شعر نیز آشکار می گردد:

الف

·        شرایط مادی زندگی انسان ها تعیین کننده شرایط روحی و روانی آنها ست.

·        با دشوارتر گشتن شرایط زندگی (به دلیل فرارسیدن عنقریب زمستان)، وضع روحی و روانی آنها عوض می شود.

·        این به معنی بسط و تعمیم دیالک تیک مادی و روحی به شکل دیالک تیک شرایط زندگی و شرایط روحی و روانی است.

·        وقتی از ثانوی بودن پدیده های روحی و روانی (عشق و نفرت و مهر و کین و غیره)  سخن می رود، به همین دلیل است.

ب

خسیسلر کسیب جوتدوغون دوره سین

کومورچی دییر:

«وئر گوره ک کوزه سین»

·        امتناع اصناف بازار از نسیه فروشی به معنی بسط و تعمیم دیالک تیک عرضه و تقاضا به شکل دیالک تیک ناز و نیاز است:

1

·        این بدان معنی است که با رشد تقاضا، عرضه کاهش می یابد.

2

·        قیمت اجناس بالاتر می رود.

3

·        احتکار و تقلب افزایش می یابد.

4

·        استثمار توده تهیدست تشدید می شود.

5

·        تقاضای بیشتر، حاکی از افزایش نیاز توده و ناز اصناف است.

·        عرضه بیشتر، حاکی از کاهش نیاز توده و افزایش التماس اصناف است.

6

·        دیالک تیک عرضه و تقاضا سرشته به اسرار است.

·        اسراری که کشف شان دشوار است.

·        چرا و به چه دلیل؟

7

·        منبع اسرار دیالک تیک عرضه و تقاضا، آنارشی حاکم بر شیوه تولید سرمایه داری است.

·        تولید سرمایه داری فاقد برنامه ریزی سانترالیستی است.

·        نامتمرکز و تضادمند است.

·        به همین دلیل ترازوی دیالک تیکی عرضه و تقاضا تحت کنترل جامعه سرمایه داری نیست.

8

·        در فاز امپریالیستی نظام سرمایه داری، با تأسیس نهادهای  آمار گیری و برنامه ریزی و با به خدمت گرفتن میلیون ها نفر کارمند و دانشمند تلاش چشمگیری برای مهار سازی بخور و نمیر این هرج و مرج تولیدی به عمل می آید.

·        ولی علیرغم آن کسی نمی تواند این فرماسیون اجتماعی ـ اقتصادی را از شر اجنه بحران اقتصادی رهائی بخشد.

9

·        در جوامع ماقبل سرمایه داری و یا در حال توسعه این هرج و مرج بیداد می کند.

·        معجز افشاگر خستگی ناپذیر این هرج و مرج نیز بوده است:   

برفی انبار ایلمیش ـ گوگلرده ـ چون خلاقیمیز

یرده ده اعیانیمیز، انباردار اولسون گرک

·        معنی تحت اللفظی:

·        چون خدای مان انبارکننده ی برف در آسمان ها ست، پس اعیان مان هم باید در زمین، انباردار باشند.

·        معجز در این بیت شعر احتکار بورژوازی تجاری و اشرافیت فئودال و روحانی را به چالش می کشد و افشا می کند.   

10

·        دیالک تیک عرضه و تقاضا به همین دلیل، دیالک تیک سه عضوی عرضه ـ اسرار ـ تقاضا ست.

·        می توان گفت که دیالک تیک یاد شده، فرمی از بسط و تعمیم دیالک تیک نیاز ـ راز ـ ناز است.

·        ما این دیالک تیک را مدیون محمد زهری هستیم.

·        یادش به یاد باد.

ادامه دارد.