سیری در جفنگیات عبدالکریم سروش (6)

(حسین حاج فرج دبّاغ)   

 

ویرایش و تحلیل از

شین میم شین

پیشکش به

 پور هرمزان

(۱۳۰۰ ـ ۱۳۶۷) 

افسر توپخانه /  مترجم

 اعدام در  زندان اوین

امروز شما در علوم می ‌بینید که تئوری‌ ها می ‌‌آیند و می روند

·        مخبر صادق می گفت:

·        در آخرالزمان، دنیا دهکده ای خواهد شد و سکنه دنیا، همه از دم، دهاتی خواهند گشت.

·        حق هم داشت.

·        برای اینکه مخبر صادق، مخبر استحمار تمام ارضی (گلوبال) بشریت بود.

·        از برنامه استراتژیکی استحمارگران بین المللی و عمال شان به خوبی خبر داشت.

1

امروز شما در علوم می ‌بینید که تئوری‌ ها می ‌‌آیند و می روند

·        حالا که جامعه و جهان را عرعرستان کرده اند، بشریت سلب آدمیت شده و به جای توسل به تفکر، همه با هم عرعر سر داده اند، علامه ما از صدر اسلام به ینگه دنیا راه یافته و با «منطق» تق و لق اخوندی به انکار آفتاب آمده است:

·        «تئوری های علمی می آیند و می روند.»

2

·        «هفتمین روشنفکر مردمی» امروز در کره ارض و فردا در کاینات، به روایت ویکی پیدیا، در لندن شیمی خوانده است.

·        نمی شود لطف کنند و بگویند که کدام تئوری در عرصه شیمی آمده و رفته است؟

·        لیبیگ ـ مؤسس بزرگ شیمی مدرن و از دوستان مارکس ـ می گفت:

·        الشیمیست ها در قرون وسطی نیز در خطوط کلی اش همین کارها را می کردند که ما می کنیم.

·        آزمون و آزمایش خستگی ناپذیر واکنش مواد و عناصر در شرایط مختلف نسبت به یکدیگر.

·        منظور لیبیگ نه «آمد و رفت» تئوری ها، بلکه نحوه و روند تشکیل و توسعه و تکامل آنها بود.

·        ببرکت همین آزمون و آزمایش (تجربه عملی) این واکنش های مواد مختلف در شرایط عینی متفاوت نسبت به یکدیگر است که دانش تجربی در زمینه شیمی تشکیل شده، رشد کرده و علم غول آسای شیمی پدید امده است.

3

·        طبقه بندی همین علم منفرد شیمی به زیر طبقه های شیمی معدنی، ارگانیک (آلی)، تحلیلی، فنی، داروئی، محیط زیستی و غیره و ضمنا تشکیل علوم سرحدی از ترکیب علوم مختلف از قبیل بیوشیمی (که از ترکیب بیولوژی و شیمی پدید آمده) و بیوفیزیک (که از ترکیب بیولوژی و فیزیک پدید آمده) و پسیکوفیزیک (که از ترکیب روانشناسی و فیزیک پدید امده) و غیره دال بر پیوست تئوری های علمی است و نه دال بر گسست آنها.

·        دال بر توسعه و تکامل علوم و تئوری های علمی است و نه دال بر گسست آنها.

·        و نه دال بر ورود و خروج پیدرپی آنها.

·        سؤال ولی این است که عبدالکریم با این جفنگ قصد گفتن چه چیزی را در دل دارد، ولی عاجز از گفتن آن است؟          

4

·        عبدالکریم و همه آخوند های با و بی عمامه عیران و عامریکا و عروپا، حرف دهن خود را نمی فهمند.

·        برای اینکه با  مفاهیم رشته مربوطه بیگانه اند.

·        من ـ زور عبدالکریم به احتمال قوی، نه تئوری های علمی، بلکه فرضیه های علمی است:  

الف

·        تئوری های علمی قوانین عینی اثبات شده در عرصه معینی از واقعیت عینی اند.

·        مثلا تئوری اکسیداسیون و احیا در همان شیمی عبدالکریم لندنی.

ب

·        حتی اگر روزی بعضی از تئوری های علمی، اعتبار عام  خود را از دست دهند، باز هم به معنی «رفتن» آنها نخواهد بود.

·        اعتبار آنها در عرصه معین واقعیت عینی دست نخورده خواهد ماند.

·        تنها خدشه ای که بر آنها وارد خواهد شد، تقلیل عامیت اعتبار آنها ست.

ت

·        تئوری های اقلیدسی و یا مکانیک کلاسیک در عرصه معین واقعیت عینی سلب اعتبار نمی شوند.

·        بلکه تئوری های مثلا الگوریتمی و یا فیزیکی ـ کوانتومی ضمن تأیید و تصدیق اعتبار آنها در عرصه مربوط به خودشان، تشکیل می یابند که از درجه عامیت فراتری برخوردارند.

·        تئوری های اقلیدسی و مکانیک کلاسیک کماکان در عرصه معین واقعیت عینی صادق و معتبر می مانند.

·        نفوذ بشریت در واقعیت عینی اما عمیقتر و همه جانبه تر می گردد و به علوم ریاضی و فیزیک و مکانیک و غیره ژرفا و غنای نوینی می بخشد.

·        به عنوان مثال، همه قوانین علم ریاضی و مکانیک یونان کلاسیک کماکان در عرصه معینی از واقعیت عینی معتبرند.

5

امروز شما در علوم می ‌بینید که تئوری‌ ها می ‌‌آیند و می روند

·        فرضیه های علمی،  اما نه تئوری، بلکه فرضیه اند.

·        فرضیه چیست؟

·        فرضیه به حدس و گمان علمی مستدل اطلاق می شود که در قالب حکمی راجع به واقعیت امر نامعلومی (مثلا به دلیل غیر قابل مشاهده مستقیم بودن چیز (ستاره و سیاره و ماه)  مربوطه) صورت می گیرد.

·        فرضیه از چنان کیفیتی برخوردار است که می تواند وظیفه توضیحی واقعیت امر معلومی را به عهده گیرد.

6

·        فرضیه برای توضیح واقعیت امر معلومی وضع می شود:

·        مثلا حدسی در باره علل نامعلوم آن واقعیت امر ارائه داده می دهد.  

·         فرضیه بلحاظ منطقی وارد مقدمات یک نتیجه گیری نهائی می شود و محتوای آن، حکمی است در باره واقعیت امری که باید توضیح داده شود.

7

·        میان فرضیه و پیشگوئی هم باید تفاوت قایل شد:

الف

·        پیشگوئی هم حکمی است راجع به  واقعیت امر نامعلومی.

·        پیشگوئی اما نقش توضیحی به عهده نمی گیرد و وارد مقدمات یک نتیجه گیری نهائی نمی شود.

·        بلکه خود نتیجه حاصل از آن است.

ب

·        فرضیه های مستدل علمی عبارت اند از «پیش مراحل»  شناخت قوانین، تدوین تئوری های علمی جدید و فرم توسعه و تکامل علوم.   

8

·        درجات نقش فرضیه در علوم از رد اصولی نظر باطل (نظری که انعکاس عینی واقعیت امر نبوده) شروع می شود و به قبول محتوای عینی آن نظر و ادای سهم در خور برای توسعه و تکامل شناخت علمی می رسد.

·        مراجعه کنید به فرضیه (در آینده) در تارنمای دایرة المعارف روشنگری

ادامه دارد.