پروفسور
دکتر هورست هولتسر
فصل
هشتم
علوم
اجتماعی / جامعه شناسی
برگردان
شین میم شین
فصل
هشتم
بخش
پنجم
ایده
ئولوژیزه کردن کاپیتالیسم
ماکس
وبر
پیشکش
به
عبدالحسین
نوشین
(1285
ـ 1350)
31
·
ماکس وبر در مقدمه ای بر مجموعه
مقالاتش در زمینه جامعه شناسی مذهب، که تقطیر مجموعه آثار سوسیولوژیکی او بوده، از
علاقه وافر خویش به دو چیز پرده برمی دارد:
الف
·
به کاپیتالیسم (نظام سرمایه
داری)
ب
·
به مسائل تاریخی یونیورسال (عام)
·
(ماکس وبر، «مقدمه ای بر مجموعه مقالات در
زمنیه جامعه شناسی مذهب» در ماکس وبر، «جامعه شناسی، تحلیل های تاریخی ـ جهانی
(تحلیل های مربوط به تاریخ جهان)»، ص 340)
32
·
او می پرسد:
·
«چرا در خارج از مذهب جهانی غرب (مسیحیت)، نه
توسعه علمی، نه توسعه هنری، نه توسعه دولتی و نه توسعه اقتصادی به مسیر
راسیونالیزاسیون (عقلی گشتن) نیفتاده است.
·
آن سان که در غرب افتاده است.»
·
(همانجا، ص 351)
33
·
او ضمنا می پرسد:
·
«گره خوردگی کدام شرایط سبب شده که در خاک
غرب و فقط در خاک غرب، پدیده های فرهنگی پدید آیند، که (آن طور ما تصورش را با
علاقه مندی می کنیم) در سمت و سوی توسعه معنا و اعتبار عام قرار دارند؟»
·
(همانجا، ص 340)
34
·
ماکس وبر، نتایج به زعم او، روند
راسیونالیزاسیون غربی را که در عصر جدید پدید امده اند، در «کارائی اصیل شان» به
شرح زیر نام می برد:
الف
·
علوم طبیعی مدرن با شالوده ریاضی
که بطور آزمایشی قابل امتحان (کنترل) هستند.
ب
·
رشته های علمی بطور دانشگاهی
سازمان یافته
ت
·
بازار ادبیات و هنر
پ
·
موسیقی آهنگین (سونات (قطعه موسیقی
رقص)، سمفونی، آلات کنسرت (ارگ، پیانو، ویولن)
ث
·
استفاده از دورنمای خطی و هوائی در
نقاشی و اصول طراحی در مجسمه سازی
ج
·
آموزش حقوقی متوازن علمی
ح
·
تشکیل حقوق فرمال (صوری)
خ
·
فرم اداره ای احقاق حق
د
·
اداره دولتی مبتنی بر حقوق تقریر
یافته با بروکراسی کارمندی
ذ
·
حقوق خصوصی قابل محاسبه
ر
·
شرکت ها و کارخانجات سودجوی
کاپیتالیستی
ز
·
اتیک (اخلاق) کاپیتالیستی اقتصاد
س
·
طرز زیست فردی عملی و عقلی مبتنی
بر آن اتیک
35
·
در قاموس ماکس وبر، تشکیل این
«شرایط»، محصول روند راسیونالیزاسیون غربی است.
36
·
به زعم ماکس وبر، این شرایط، «فقط
در جائی می توانند تشکیل یابند که تحولات زیر صورت گرفته باشند:
الف
·
طلسم شکنی امکان پذیر باشد.
ب
·
جهانتصویر سحر و جادو و عرفان در
هم شکسته شده باشد.
ت
·
تصورات ساده لوحانه راجع به اسرار
آمیزی جهان بی اعتبار گشته باشند.
36
·
به زعم ماکس وبر، این غلیان
احساسات از طرق زیر فرو می نشیند:
الف
·
با همکاری راسیونال (عقلی) در حرفه،
قلدری جای خود را به کاربست راسیونال قوانین می دهد.
ب
·
رؤیای کلیت قابل دستیابی به معنای زندگی،
با نهادینه کردن مجامع اهداف راسیونال جامه عمل می پوشد.
ت
·
بدین طریق، کلیه ارزش ها (معیارهای
ارزشی. مترجم) در مقابل قدرت فرم های
اجرائی راسیونال رنگ می بازند.»
·
(یوناس، «تاریخ جامعه شناسی»، ص 207
·
گلدنر، «جامعه شناسی غربی در
بحران»، ص 157)
37
·
در قاموس ماکس وبر، «شرایط» ناشی
از روند راسیونالیزاسیون که به طور ایندیویدوئالیستی ـ عملی بر طبق راسیونالیته
هدف غربی تشکیل شده اند، قله (نقطه اوج) راسیونالیته محسوب می شوند.
·
«راسیونالیته هدف یعنی اهداف مطلوب و سنجیده
خویش با انتظار داشتن رفتار از چیزهای خارجی و انسان های دیگر و با استفاده از این
انتظار به مثابه «شرایط» و یا «وسایل» لازم برای راسیونال و به مثابه موفقیت.»
·
(ماکس وبر، «آموزش
سوسیولوژیکی مقوله ها» در ماکس وبر، «اقتصاد و جامعه»، نیمه جلد اول، ص 17)
ادامه دارد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر