جهان بینی محمد زهری در آئینه آن و این (105)

محمد زهری

( ۱۳۰۵ ـ ۱۳۷۳)

تحلیلی از
ربابه نون

محمود کیانوش

سراسر زمانه را رنگ و فریب دیدن

·        یکی دیگر از دردهای مشترک محمد زهری با انسان عام انتزاعی، «رنگ و فریب دیدن سراسر زمانه» است.

1

·        سؤال اول از محمود کیانوش زیرک و زرنگ این است که زمانه کذائی سراسر رنگ و فریب است و یا محمد زهری و انسان عام انتزاعی آن را سراسر رنگ و فریب می بینند؟

الف

·        چون اگر زمانه احیانا «سراسر رنگ و فریب» نباشد، تقصیر خود محمد زهری و انسان عام انتزاعی است که عینک رنگی فریبا بر چشم دارند و زمانه بی رنگ و فریب را سراسر رنگ و فریب می بینند.

ب

·        اگر عینک آنها احیانا بی عیب و نقص باشد و زمانه سراسر رنگ و فریب باشد، پس کیانوش باید درد مشترک کذائی را به طرز دیگر فرمولبندی کند:

·        مثلا از رنگ و فریب محض بودن زمانه داد سخن سر دهد.

·        منطقی هم همین است.

·        اما منظور از زمانه چیست که از سرتاپا رنگ و فریب است؟  

2

·        اگر منظور از زمانه، عصر و یا دوران باشد، باید گفت که عصر و دوران محمد زهری، عصر و یا دوران گذار از سرمایه داری به سوسیالیسم نام داشته و دارد.

·        این زمانه بهترین عصری بوده و است که بشریت در تاریخ 2000 ـ 3000 ساله جامعه طبقاتی (برده داری، فئودالیسم و سرمایه داری) به خود دیده است.

·        در این زمانه است که به قول نویسنده امریکائی ـ جان رید ـ «در عرض 10 روز، جهان طبقاتی 2000 ـ 3000 ساله نکبت به لرزه در می آید»:

·        انقلاب اکتبر پیروز می شود، در کشور شوراها حاکمیت اکثریت مولد و زحمتکش استقرار می یابد و لرزه بر ارکان طبقه حاکمه ی متکی بر زر و زور و رنگ و فریب می افتد.

3

·        در این زمانه است که ببرکت و تحت تأثیر تشکیل دولت شوراها و با حمایت آن،  سیستم مستعمراتی فرو می پاشد و بیش از یک میلیارد انسان از بند استعمار نجات می یابند و دول ملی و مستقل در هر گوشه زمین تشکیل می شوند.

4

·        در همین زمانه است که خلق های قهرمان شوروی با تحمل تلفات غیرقابل تصور، پوزه کفتار خونخوار فاشیسم را بر زمین می مالند و در بخشی از قاره اروپا حاکمیت زحمتکشان استقرار می یابد.

5

·        در همین زمانه است که جمهوری خلق چین بر ویرانه های کلنیالیسم و میلیتاریسم تشکیل می شود، جنبش رهائی بخش خلق ویتنام پیروز می شود، انقلاب کوبا پیروز می گردد و امید انقلابی تاج بر سر می نهد.

6

 

·        علاوه بر این، در همین زمانه محمد زهری، انقلابات صنعتی، فنی، علمی و فنی به پیروزی می رسند و جامعه بشری در عرض چند دهه به اندازه چندین سده پیشرفت می کند.

·        فقط کافی است که کیانوش نظری بر فیلم های 50 سال قبل بیندازد تا از سرعت و ژرفا و پهنای توسعه و تکامل جامعه بشری آگاه گردد.

7

·        کدام زمانه سراسر رنگ و فریب، وقتی که مقاومت و مبارزه  در همه جبهه های نبرد رهائی بخش و در همه جبهه های علم و فن و فناوری با قاطعیت و صداقت تام و تمام صورت می گیرد؟

·        اتحاد شوروی برای نجات از طاعون فاشیسم و نازیسم و امپریالیسم 20 تا 30 میلیون نفر فدا می کند و خلق ویتنام برای نجات از استعمار فرانسه و امریکا 2 تا 3 میلیون تن از بهترین فرزندان خود را به مذبح استعمار و امپریالیسم می فرستد.

·        مقاومت و مبارزه بشریت انقلابی نه سراسر رنگ و فریب، بلکه سرشار از صداقت و پیگیری و بی ریائی بوده است.

8

سراسر زمانه را رنگ و فریب دیدن

·        محمد زهری از اینهمه صفا و صداقت و زیبائی و بی ریائی غافل نبوده و نمی توانست هم غافل باشد.

·        محمد زهری حکیمی خود اندیش و خردگرا و آگاه و انقلابی است و سخنش مضمونی بکلی دیگر دارد.

·        اندیشه محمد زهری را باید در داربست کلی شعرش درک کرد و نه  در مفاهیم و جملات گسیخته از اشعار او.

9

·        کیانوش به احتمال قوی، مفهوم زمانه را مترادف با  مفاهیم قرون وسطائی از قبیل روزگار و غیره بکار می برد.

·        واژه زمانه در این صورت با خرافه و جفنگ و توهمات و تصورات غیرعلمی پر می شود و به چیزی مبهم و موهوم استحاله می یابد که تحت کنترل قوای ماورای طبیعی و ماورای اجتماعی ـ انسانی است.

·        محمد زهری با این جور  مفاهیم نه، می اندیشد و نه، کار می کند.

·        حتی اگر او به دلایلی واژه های دیرآشنا را به خدمت گیرد، آنها را با محتوای علمی نوینی پر می کند.

·        فریب تشابه فرمال و صوری چیزها را نباید خورد.

ادامه دارد.