حکم الاحکام

اثری از مجید افسر

پروفسور دکتر گئورگ کلاوس

برگردان شین میم شین

·        حکم الاحکام به حکمی اطلاق می شود که به کلیه افراد، خواص، روابط و یا واقعیات امور مربوط به یک عرصه معین مربوط باشد.

1

·        احکام قانونی (قوانین)  رایج در علوم مختلف بطور کلی شکل حکم الاحکام را دارند.

مثال اول

·        «این حکم که زیربنا روبنا را تعیین می کند، در مورد هر نظام اجتماعی صادق است!»  

مثال دوم

·        «هر معادله جبری حاوی ریشه (رادیکال) است!»

2

·        اگر کلیه گشتاورهای غیرمنطقی را از هر حکم الاحکام انتزاع کنیم، آنگاه می توان آن را بطور سمبولیک بشرح زیر نشان داد:

V(x) [G(x) à H(x)]

·        این فرمول چنین خوانده می شود:

·        «برای هر ایکس داریم:

·        اگر ایکس خاصیت گاف را داشته باشد، آنگاه ایکس خاصیت اچ را دارد.»

3

·          در این صورت (   d(x) ) اپراتور فراگیر است و (گاف) و (اچ) اختصاراتی در باره مسندها هستند.

4

·        اگر مثلا (گاف) بمعنی مسند پستانداران باشد، (اچ) بمعنی جانوران خونگرم، آنگاه فرمول بالا (بطور خیلی ساده) حکم قانونی جانور شناسی را بطور سمبولیک نشان می دهد:

·        «برای هر (ایکس) داریم:

·        اگر (ایکس) پستاندار باشد، آنگاه (ایکس) جانور خونگرمی هم است.»

5

·        مسئله حکم الاحکام سراسر تاریخ فلسفه را به خود مشغول داشته است.

6

·        هر علم منفرد ـ باستثنای ریاضیات و منطق تا زمانی که تنها با موضوعات عرصه خاص خود (اعداد، پیوندهای منطقی و غیره) سر و کار دارند ـ با مسئله زیر مواجه بوده و هنوز هم مواجه است:

·        چگونه می توان از تجارب بیشمار با نهایت و یا از آزمایشات بیشمار با نهایت به احکام قانونی ئی دست یافت که نه تنها بر موارد معلوم و بررسی شده، بلکه همچنین بر کلیه موارد عرصه معینی نسبت داده می شوند.

7

·        اگر عرصه موضوعی حکم الاحکام فقط مختص به چیزها و واقعیات امور  و غیره بیشمار با نهایت باشد، آنگاه ما با حالت نسبتا معمولی و بی اهمیت سر و کار داریم.

الف

·        حکم الاحکام «در همه روزهای این هفته باران باریده است!»، در واقع کون یونکسیون احکام زیر است:

·        شنبه باران باریده است.

·        یکشنبه باران باریده است،

·        دوشنبه باران باریده است، و الی آخر.

ب

·        یعنی جمعبندی احکام منفرد بوده که اهمیت فلسفی خاصی ندارند. 

8

·        پوزیتیویسم معاصر که برطبق اصول اساسی جهان بینی خود، فقط آنچه را که از ادراک حسی بلاواسطه ناشی می شود، مجاز می شمارد، تلاش می کند تا حکم الاحکام ها (قوانین عام) را فقط تا آنجا معتبر بداند که از کون یونکسیون هائی از قوانین تجربی منفرد تشکیل شده باشند.

·        مراجعه کنید به  پوزیتیویسم، کون یونکسیون در تارنمای دایرة المعارف روشنگری

9

·        دلیل پوزیتیویسم عبارت از این است که حکمی در باره چیزهای بیشمار بی نهایت هرگز نمی تواند نتیجه تجارب بیشمار همیشه با نهایت باشد.

·        بنابرین هرگز نمی تواند بوسیله تجربه ای به محک زده شود. 

·        اما بکمک حکم الاحکام ها (که چیزی جز جمعیندی احکام منفرد ناشی از تجارب بیشمار با نهایت نیستند) هرگز نمی توان پیش گوئی علمی انجام داد.

10

·        ادعای پوزیتیویسم در مغایرت با کل پراتیک بشریت و علوم قرار دارد.

11

·        معضل حکم الاحکام ها را تنها می توان بر مبنای آموزش دیالک تیکی ـ ماتریالیستی راجع به چیزهای زیر حل کرد:

الف

·        راجع به رابطه تئوری و پراتیک

ب

·        راجع به رابطه حقیقت مطلق و حقیقت نسبی.

·        مراجعه کنید به حکم وجودی و یا حیاتی، پراتیک، حقیقت در تارنمای دایرة المعارف روشنگری.

پایان