دایرة المعارف فلسفه بورژوائی واپسین (241)

پروفسور دکتر هانس یورگ سندکولر

فصل هفتم

ماتریالیسم 

برگردان شین میم شین

 بخش چهارم

دیالک تیک ماتریالیسم و ایده آلیسم

در فلسفه کلاسیک بورژوایی ٱلمان

   

·        فلسفه کلاسیک بورژوایی آلمان با ماتریالیسم، برخوردی انتقادی داشته است.

1

·        نظرات کسانی که در فلسفه کلاسیک بورژوایی آلمان فقط ایدئالیسم را می بینند و اثری از ماتریالیسم در آن نمی یابند، فاقد اعتبار اند.

2

·        شکی نیست که سیستم های بزرگ کانت، فیشته، شلینگ و هگل خود را به مثابه ضد امپیریسم (تجربه گرائی)  و ماتریالیسم محسوب می دارند و ضمنا همان ها تصویر تاریخ فلسفه را بطرز زیانباری تحت تاثیر قرار داده اند:

·        به زعم آنها، تئوری در سطح انقلاب بورژوائی، در آلمان، ایدئالیسم است.

·        به قول هگل، «انقلاب در فرم اندیشه تبیین یافته است.»

·        (هگل، «آثار ۲۰ جلدی»، ص ۳۱۴ ، ۱۹۷۱)   

3

·        مورخین بورژوائی واپسین در زمینه تاریخ تفکر و یا تاریخ مفهومی محض، این نظر راجع به ایدئالیسم را دربست و بدون کمترین انتقادی پذیرفته اند.

·        در نتیجه، نه ماتریالیسم آلمانی قرن ۱۸ و نه گرایشات ماتریالیستی مخالف در درون ایدئالیسم را کسی نفهمیده و نمی فهمد.

·        (گولیگا، «ماتریالیسم آلمانی» در اواخر قرن ۱۸، ۱۹۶۶)

4

·        فلسفه کلاسیک بورژوایی آلمان اما بسان فلسفه کلاسیک بورژوایی فرانسه، فلسفه ای در نقطه عطف انقلابی دوران بوده و نسبت بدان یا موضع تاییدی داشته و یا موضع ارتجاعی (رستاوراتیو.)   

·        (ریتر، «هگل و انقلاب فرانسه »، ۱۹۶۵)   

5

 لودویگ فویرباخ (1775 ـ 1833)

از کلمات قصار او:

اخلاق حقیقی «سعادتمندی من را بدون سعادتمندی تو برسمیت نمی شناسد.»

راه برقراری هارمونی (هماهنگی) میان تکلیف و سعادت، یعنی راه انطباق منافع فردی (من) با منافع دیگران (تو)، در «عشق به توده» است!

·        ماتریالیسمی که در فلسفه کلاسیک بورژوایی آلمان در اواخر قرن ۱۷ تشکیل و با لودویگ فویرباخ به نقطه اوج خود می رسد، نه پدیده ای فرعی و قابل صرفنظر، بلکه خط توسعه ماهوی مهمی است.

6

 گوتفرید ویلهلم لایب نیتس (1646 ـ 1716)

فیلسوف، دانشمند، ریاضی دان، دیپلومات، فیزیکدان، مورخ، سیاستمدار، 

کتاب شناس و دکتر در حقوق دنیوی و اخروی (کلیسائی) 

ایدئالیست عینی

روح یونیورسال زمانه خویش

·        پیشاهنگان ماتریالیسم آلمانی حتی در زمان لایب نیتس در صحنه بوده اند.

7

·        یکی از خدمات بزرگ مورخین فلسفی آلمان دموکراتیک این است که علاوه بر ماتریالیست های انگلیسی و فرانسوی، به کشف ماتریالیست های آلمانی نیز نایل آمده اند و در متون فلسفی معرفی کرده اند:

·        (فریدریش ویلهلم استوش، تئودور لودویگ لاو، گابریل واگنر، اوربان گوتفرید بوشر، «ماتریالیست های زمان لایب نیتس»، متون منتخبه به قلم گ. اشته لر، ۱۹۶۶

·        او. فینگر، «راجع به مادیت روح در قرن ۱۸»

·        ف. وایگل، «اثری راجع به تاریخ ماتریالیسم و آته ئیسم در آلمان در نیمه دوم قرن ۱۸»، ۱۹۶۱

·        ف. وایگل، «پیشتاریخ ماتریالیسم و آته ئیسم در آلمان»، ۱۹۷۷)  

ادامه دارد.