نقل قول هائی از این و آن (239)

 

سرچشمه:

صفحه فیسبوک

 لی لی

سنگزاد

واژه باید خود باد

واژه باید خود باران باشد

(اشارتی حکیمانه

از سوی سهراب سپهری نه تنها یک احساس شاعرانه در قالب کلمات)

  

·        حق با حریف است:

·        این شعر سهراب سپهری، فقط احساس شاعرانه ای نیست، بلکه ضمنا بیانگر جهان بینی سهراب است.

·        جهان بینی سهراب سپهری باید مورد تأمل و تحلیل قرار گیرد.

·        این نقل قول حریف، از شعر بلندی است: 

^{هر کجا هستم، باشم،
آسمان مال من است.
پنجره، فکر، هوا، عشق، زمین مال من است.
چه اهمیت دارد
گاه اگر می ‌رویند
قارچ‌ های غربت؟}

^{من نمی‌دانم}

^{که چرا می‌گویند:}

^{« اسب حیوان نجیبی است، کبوتر زیبا ست.»
و چرا در قفس هیچ کسی کرکس نیست
گل شبدر چه کم از لاله قرمز دارد
چشم‌ها را باید شست ، جور دیگر باید دید
واژه‌ ها را باید شست
واژه باید خود باد، واژه باید خود باران باشد}

·        ما همین فراز از این شعر بلند سهراب را مورد تأمل قرار می دهیم: 

¹

^{هر کجا هستم، باشم،
آسمان مال من است.
پنجره، فکر، هوا، عشق، زمین مال من است.}

·        سهراب در این بند شعر چه برای گفتن دارد؟

·        او با مفهوم «هر کجا هستم، باشم»، مقوله مکان را به خاطر خواننده خطور می دهد و اعلام می دارد که بی اعتنا به مکان، آسمان، پنجره، فکر، هوا، عشق و زمین به او تعلق دارد.

·        کسب و کار عرفان هم همین است.

·        ذوب همه چیزهای مادی و روحی و روانی در همدیگر و انکار تفاوت ها و حتی مبرهن ترین حقایق.

·        ادعای هویت واحد برای خدا و خرما و خلق.

2

·        سهراب در این بند شعر، بسان خان فئودال قلدری بر پیشانی هر چه دم دست می یابد، مهر خود را می کوبد و جزو مایملک خویش اعلام می دارد.

·        مالکیت خصوصی چیز بشدت شیرینی است.

·        در آگهی های تبلیغاتی طبقه حاکمه امپریالیستی صدها بار در روز همه از زبان حریف خوش پوشی می شنوند:

·        ویلای من، کشتی تجملی من، زن من، حساب بانکی من.

·        شاید به همین دلیل سهراب اینهمه هوادار دارد.

3

·        این اما همان سهرابی است که وقتی چند هفته از میهن دور می افتد، کلافه می شود و نامه های سوزناک می نویسد.

·        همین کلافگی به معنی یاوه بودن این دعاوی است.

·        چون او نمی تواند آسمان، پنجره، فکر، هوا، عشق و زمین را در نیویورک مال خود تصور کند.

·        محک صحت و سقم دعاوی، پراتیک (آزمون و آزمایش و تجربه و عمل)  است.

·        پراتیک قاضی القضات رشوه نگیر سرسختی است و مشت خیلی ها را وا می کند.

4

^{چه اهمیت دارد
گاه اگر می ‌رویند
قارچ‌ های غربت؟}

·        قارچ های غربت هیچ خیری هم نداشته باشند، کمک بزرگی برای تمیز حقیقت از جفنگ اند.

·        قارچ های غربت نشان می دهند که آسمان، پنجره، فکر، هوا، عشق و زمین همه جا مال بعضی ها نیستند.

⁵

^{من نمی‌دانم}

^{که چرا می‌گویند:}

^{« اسب حیوان نجیبی است، کبوتر زیبا ست.»}

·        یکی دیگر از ویژگی های عرفان، ضمن قایل شدن هویت کذائی واحد به همه چیز، انکار هویت واقعی چیزها ست.

·        عرفان به آسانی آب خوردن، خدا و خلق و خرما را یکسان قلمداد می کند و اگر میلش کشید همه را هیچ می انگارد.

·        به همین دلیل گفته می شود که عرفان فرمی از ایراسیونالیسم (خردستیزی) است و باید بر ضد آن دست به روشنگری علمی و انقلابی زد و مانع عوامفریبی چپ نمایانه عرفان شد.

6

·        سهراب در این بند شعر، در نهایت معصومیت و مظلومیت هویت واقعی چیزها را و تفاوت ساختاری و فونکسیونی واقعی آنها را منکر می شود.

·        این چیزی جز عوامفریبی نیست.

·        اسب و هر چیز دیگر ساختار و فونکسیون و نتیجتا هویت خاص خود را دارد و بسته به این هویت عینی توصیف می شود و کبوتر نیز به همین دلیل زیبا نامیده می شود.

·        صفات داده شده به چیزها نه چیزی مطلقا سوبژکتیف و دلبخواهی از سوی این و آن، بلکه ـ قبل از همه ـ چیزی اوبژکتیف و یا عینی است.

·        یعنی مستقل از این و آن است.

⁷

^{و چرا در قفس هیچ کسی کرکس نیست.
گل شبدر چه کم از لاله قرمز دارد} 

^.

·        بلبل را در قفس نگه می دارند، برای اینکه ساختار و فونکسیون بلبل مثلا ظاهر زیبا و چهچه خوشایند آن دیدنی و شنیدنی اند.

·        کرکس ساختار و فونکسیون بکلی متفاوتی دارد و بر خلاف بلبل نه ظاهر زیبا دارد و نه استعداد چهچه تا کسی آن را به هر مصیبتی صید کند و در قفس بزرگی نگه دارد.

·        ساختار و فونکسیون گل شبدر هم با لاله از هر نظر فرق دارد.

·        چیزهای هستی هر کدام ساختار و فونکسیون و نتیجتا هویت خود را و خصوصیات خاص خود را دارند و به همین دلیل فقط در زمینه معینی قابل استفاده برای بشر اند.

·        بهتر هم همین است.

⁸

^{چشم‌ها را باید شست ، جور دیگر باید دید} 

^.

·        وقتی گفته می شود که عرفان عینیت چیزها را انکار می کند، به همین دلیل است.

·        سهراب دیالک تیک اوبژکت ـ سوبژکت را به شکل دوئالیسم هیچ و همه چیز بسط و تعمیم می دهد و فکر می کند که با شستن چشم ها می توان جور دیگر دید و ضمنا بر ساختار و فونکسیون و نتیجتا بر هویت درخود (فی نفسه)  هر چیز فاتحه ای بلند بالا خواند.  

⁹

^{واژه‌ ها را باید شست} 

^.

·        حریف، این شعر سهراب را تحت اللفظی معنی کرده و خیال می کند که منظور سهراب تعریف عینی و علمی دقیق از چیزها ست.

·        اتفاقا درست بر خلاف تصور اوپتیمیستی (خوش بینی)  حریف، عرفان تنها نیتی که در سر دارد، به ابتذال کشیدن تعاریف علمی و عینی از چیزها ست.

·        عرفان سودائی جز تخریب خانه خرد خلق ندارد.

·        پیش شرط تخریب خانه خرد خلق، محروم سازی  مفاهیم از تعریف عینی و علمی است.

·        منظور سهراب از شستشوی واژه ها نیز جز این نیست.

10

^{واژه باید خود باد، واژه باید خود باران باشد.}

 

·        واژه چیست؟

·        برای کشف چیستائی واژه باید از خود پرسید:

·        مفهوم چیست؟

·        مفهوم « باد» نتیجه تجرید فکری است.

·        در روند این تجرید فکری همه ی خودویژگی های فردی انواع و اقسام مختلف بادها کنار نهاده می شوند و وجه مشترک همه آنها عمده می شود.

·        آنگاه مفهوم انتزاعی «باد» تشکیل می یابد که در زبان های مختلف در فرم مادی واژه تبیین می یابد:

·        باد، یل، ویند و غیره

·        واژه، البسه مادی مفهوم است.

·        واژه، تجلی عام (مفهوم) در خاص (واژه) و یا منفرد است.

¹¹

^{واژه باید خود باد، واژه باید خود باران باشد}

·        واژه های باد و باران نمی توانند خود باد و باران باشند.

·        ولی با خواندن و شنیدن واژه های باد و باران می توان از عالم مجرد به عالم مشخص برگشت و با همه انواع و اقسام بادها و باران ها آشنا شد.

پایان