«هنر
برای هنر»
از
مجموعه شعر
«گریه
های گربه ی خاکستری»
(زخمه
2013)
تحلیلی
از شین میم شین
من
شعار می دهم اگر شعر
«بی تو مهتاب شبی باز از آن كوچه گذشتم»
«بی تو مهتاب شبی باز از آن كوچه گذشتم»
باشد،
یا « حكایتِ خر و كنیزك»
یا « حكایتِ خر و كنیزك»
·
این بند شعر شاعر فی نفسه بسیار جالب و بی نظیر است.
·
شاید خود شاعر به این مسئله پی نبرده باشد.
·
اما دلیل جالب و بی نظیر بودن این بند شعر چیست؟
1
من
شعار می دهم، اگر شعر
«بی
تو مهتاب شبی باز از آن كوچه گذشتم»
باشد،
یا « حكایتِ خر و كنیزك»
یا « حكایتِ خر و كنیزك»
·
این بند شعر از آن
نظر بسیار جالب و بی نظیر است که از سوئی خود، شعاری است.
·
به عبارت دقیقتر این بند شعر، بلحاظ فرم، شعاری است.
·
به عبارتی دیگر، چیزی از جنس فراخ گشودن دهان است به نیت دادن شعاری، اما بدون
دادن شعاری.
·
اگر کس دیگری جای ما باشد، خواهد گفت:
·
این بند شعر «فرم محض است.»
·
یعنی فرمی توخالی است.
·
فرمی بی محتوا ست.
2
من
شعار می دهم اگر شعر
«بی تو مهتاب شبی باز از آن كوچه گذشتم»
«بی تو مهتاب شبی باز از آن كوچه گذشتم»
باشد،
یا « حكایتِ خر و كنیزك»
یا « حكایتِ خر و كنیزك»
·
اما فرم هرگز نمی تواند بدون جفت دیالک تیکی اش، یعنی بدون محتوا وجود داشته باشد.
·
به همین دلیل می توان گفت که این بند شعر شاعر، دیالک تیکی از شعار و هارت و
پورت است:
·
این بند شعر شاعر، بلحاظ فرم شعار است و بلحاظ محتوا، هارت و پورت.
·
درست به همان سان که کسی دست به تهدید زند و بگوید:
·
«اگر رو داری
کنید، به همه خواهم گفت.»
·
چنین کسی بدین ترفند، دهن باز می کند، بی آنکه چیزی گفته باشد.
·
چون تفاوت تهدید این و آن به گفتن چیزی با گفتن آن چیز از زمین تا آسمان است.
·
با این چیزها فقط می توان عوامفریبی کرد و نه روشنگری.
·
فونکسیون اصلی هارت و پورت هم عوامفریبی است.
·
این فرمالیسم شاعر اما به چه دلیل است؟
3
من
شعار می دهم اگر شعر
«بی
تو مهتاب شبی باز از آن كوچه گذشتم»
باشد،
یا « حكایتِ خر و كنیزك»
یا « حكایتِ خر و كنیزك»
·
ما با این فرمالیسم در جفنگیات جلال آل احمد و در گفتار و اشعار احمد شاملو آشنا
می شویم.
·
شاعر هم بیشک این
فرمالیسم را از آل احمد و احمد شاملو فراگرفته است.
·
دلیل این دهان
فراخ گشودن و هارت و پورت کردن، خالی بودن کله و نتیجتا چنته از اندیشه است.
·
تعجبی ندارد.
·
چون هم جلال آل احمد و هم احمد شاملو هر دو بغایت بی شعور
بوده اند.
4
تو نمی دانی ارانی
کیست؟
·
هارت و پورت به
همین می گویند.
·
چون خود احمد شاملو آخرین کسی است که بتواند ارانی را بشناسد.
·
ولی این مانع آن نمی شود که شعار لبریز از هارت و پورت دهد و دست به عوامفریبی
بزند.
5
من درد مشترکم.
مرا فریاد کن!
·
این هم شعاری لبریز از هارت و پورت است.
·
این هم جفنگی بیش نیست.
·
آدم نمی تواند درد مشترک باشد.
·
درد مشترک اساسا و اصولا چیزی است که آن را همه انسان ها حس کنند.
·
درد مشترک نه می تواند در انحصار کسی باشد و نه ـ بدتر از آن ـ می تواند شخص
شخیص کسی باشد.
·
جانوران و انسان ها درد را حس می کنند، درد را می کشند، درد را تحمل می کنند.
·
هیچ جانور و انسانی نمی تواند بگوید که درد است.
·
این به معنی تخریب دیالک تیک سوبژکت ـ اوبژکت است:
·
این به معنی علامت تساوی گذاشتن میان سوبژکت و اوبژکت و یا میان آدم و درد
است.
·
این به معنی خردستیزی آشکار در لفافه شعر است.
·
تخریب دیالک تیک عینی و نتیجتا خردستیزی کسب و کار عرفای قرون وسطی نیز بوده
است.
6
من درد مشترکم.
مرا فریاد کن!
·
این جفنگ احمد شاملو هارت و پورت اگوئیستی و اگوسانتریستی ئی بیش نیست.
·
فرمی برای خودستائی است.
·
رجز توخالی است.
·
اینکه هنوز چیزی نیست.
·
خردستیزتر از آن دعوت مردم به «فریاد کردن خویشتن» است.
·
این بدان معنی است که گویا احمد شاملو به درد مطلق استحاله یافته است، به دردی
که نه از آن خود او، بلکه درد همه ابنای حوا و آدم است.
·
خالی بندی هم به همین می گویند.
7
من درد مشترکم.
مرا فریاد کن!
·
منظور احمد شاملو از فرمان «مرا فریاد کن» چیست؟
·
از دو صورت قصه خالی نیست:
الف
·
منظور او اولا می تواند این باشد که چون من درد مشترکم، پس شما به مثابه
دردمند مرا به مثابه درد مشترک فریاد کنید.
·
به همان سان که هر دردمندی از درد فریاد می کشد.
·
اما در این صورت توصیه فریاد به مثابه فرم واکنش نسبت به درد از بی خردی خود
احمد شاملو حکایت دارد.
·
چون قاعدتا باید برای هر دردی درمانی و در بدترین حالت تریاکی جستجو و پیدا
شود.
·
فریاد که به تسکین درد و یا به درمان درد منجر نمی شود.
ب
·
ثانیا منظور او و نتیجه نهائی عملی و عینی و مشخص این «مرا فریاد کن» می تواند
این باشد که مردم جمع شوند و شعار «شاملو، شاملو» و یا «جاوید شاملو» سر دردهند.
·
این درست همان شعار «هایل هیتلر» است که جماعت خرفت و خر با دیدن آدولف هیتلر
سر می دادند و یا همان شعار «جاوید شاه» دیر آشنا ست که لات ها و لومپن ها تحت
حمایت و هدایت داهیانه ی شعبان بی مخ با دیدن شاه سرمی دادند.
7
من درد مشترکم.
مرا فریاد کن!
·
طنز تلخ این فرمالیسم احمد شاملو این است که درد مشترک را که نمی توان شعار
داد.
·
چون این عملا به معنی «جاوید درد» خواهد بود.
·
احمد شاملو در بسیاری از دیگر اشعار خود نیز از درد برای خود فضیلتی ساخته است
و کلی منت بر سر ملت گذاشته است:
من درد می کشم بر دوش
درد قوافی و
...
بسان فرزند مریم که
صلیبش را
·
هارت و پورت هم به
همین می گویند.
8
من
شعار می دهم اگر شعر
«بی تو مهتاب شبی باز از آن كوچه گذشتم»
«بی تو مهتاب شبی باز از آن كوچه گذشتم»
باشد،
یا « حكایتِ خر و كنیزك»
یا « حكایتِ خر و كنیزك»
·
ما هم شعر مشیری
را و هم قصه مولانا را مستقلا مورد تحلیل قرار خواهیم داد.
·
ولی هم شعر مشیری
سرشار از اندیشه و عاطفه و احساس است و هم بویژه قصه مولانا سرشار از تأمل، تفکر، تئوری،
شناخت و شعور است.
·
شاعر به احتمال
قوی نه از شعر مشیری چیزی فهمیده و نه از حکایت سرشته به تفکرات منطقی مولا چیزی دستگیرش
شده است.
شعار
می دهم و پیش می روم و نیش می زنم
مانندِ ماری كه به كرم بودن متهم شده.
مانندِ ماری كه به كرم بودن متهم شده.
·
معنی تحت اللفظی:
·
من بسان ماری که
به کرم بودن متهم شده، شعار می دهم و پیش می روم.
9
·
شاعر در این بند
شعر، دوئالیسم عالی و علیل را به شکل دوئالیسم مار و کرم بسط و تعمیم می دهد و خود
را در سنت «علمای» دارالعلوم فئودالیسم، فاشیسم و فوندامنتالیسم جزو عالی (مار) و
مابقی شعرا را جزو جماعت علیل (کرم) محسوب می دارد.
10
شعار
می دهم و پیش می روم و نیش می زنم
مانندِ ماری كه به كرم بودن متهم شده.
مانندِ ماری كه به كرم بودن متهم شده.
·
شاعر در این بند شعر
نیز در سنت شاملو و شرکاء مظلومیت نمائی می کند و ضمنا دست به خودستائی اغراق آمیز
می زند:
·
ظاهرا کسائی مار وارگی شاعر را درنیافته اند و به کرم وارگی متهمش کرده اند.
·
شاعر در ادامه شعر در مفاهیم «مار» و «کرم»
صراحت بیشتری وارد خواهد ساخت.
·
خواهیم دید.
ادامه دارد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر