پروفسور
گونتر کروبر
برگردان
شین میم شین
2
تضاد
در فلسفه الئات ها
زنون کیتونی (490 ـ 430 ق. م)
از شاگردان پارمنیدس و از فلاسفه ماقبل سقراطی
مؤسس هنر استدلال از طریق کشف تناقض در گفتار حریف
فن یاد شده را دیالک تیک می نامیدند.
·
بدین طریق بود که نمایندگان
مکتب «الئات» در فلسفه یونان، تضاد واقعی (رئال) را با تضاد
منطقی (تناقض) یکی گرفتند و مطرود و باطل
شمردند و با رد تضاد، که علت حرکت بود، حرکت را نیز
امکان ناپذیر دانستند.
·
زنون با اعلام تداوم محض مکان و زمان، حرکت را
غیرمنطقی می شمرد و به انکار آن بر می خیزد.
3
تضاد
در طبیعتفلسفه (فلسفه طبیعت)
دموکریت (460 ـ 371 ق. م.)
فیلسوف ماتریالیست یونان باستان
از فلاسفه پیشاسقراطی
شاگرد لویکیپ و بزرگترین فیلسوف طبیعتفلسفه
نماینده ماتریالیسم اتمیستی
او کل طبیعت را متشکل از ذرات تقسیم ناپذیر (اتم) می دانست.
·
نمایندگان طبیعتفلسفه نوپای یونان ـ اما ـ بر عکس، در همنظری با هراکلیت بر جنبه عینی ـ واقعی (اوبژکتیف ـ رئال) حرکت و «شدن» تأکید می
ورزند و اصل حرکت را در عملکرد قوای متضاد می بینند:
·
امپدوکلس عشق و نفرت را اصول وحدت و
تفرقه عناصر می شمارد.
لوی کیپ (470 ـ 370 ق. م.)
مؤسس اتمیسم (در همکاری با
شاگردش دموکریت)
·
ماتریالیست هائی مانند لوی کیپ و شاگردش ـ دموکریت
ـ حرکت
را با تئوری پر و خالی، اتم ها و خلأ (فضای خالی) توضیح می دهند.
4
تضاد
در فلسفه ارسطو
ارسطو (384 ـ 332 ق. م.)
از مهمترین و متنفذترین فلاسفه تاریخ
او اصول بیشماری را هم بنیاد نهاده و هم تحت تأثیر جدی قرار
داده است.
1
·
اولین بررسی فلسفی و منطقی تضاد را ارسطو به عهده
می گیرد:
·
او میان چهار دسته از تضادها و
اضداد تفاوت قائل می شود:
الف
·
رابطه، مثلا دو برابرـ نصف
ب
·
ضدیت، مثلا خوب ـ بد
ت
·
سلب و هیئت، مثلا کوری ـ سیما
پ
·
تصدیق و تکذیب، مثلا نشستن ـ ننشستن.
2
·
ارسطو در تعالیم خود راجع به
قضاوت، تضاد تصدیق و
تکذیب (آری ـ نه) را تضاد واقعی (رئال) و آشتی ناپذیر می داند.
3
·
به نظر او اصل زیر در باره همه
موجودات صادق است:
·
«هر چیز واحد نمی تواند بر چیز
واحد دیگری از نقطه نظر واحدی منطبق باشد و در عین حال منطبق نباشد.»
·
(ارسطو، «متافیزیک» 1005)
4
·
ارسطو قانون
منطقی معروف به «قانون تناقض ممنوع» را
فرمولبندی می کند:
·
«اگر کسی راجع به
امر واحدی، در آن واحد، ادعای متناقضی ادا کند، نمی توان ادعای او را حقیقت قلمداد کرد.»
·
(ارسطو، «متافیزیک» 1011)
5
·
ارسطو اما با فرمولبندی اونتولوژیکی
«قانون تناقض ممنوع»، منکر وجود تضاد واقعی (رئال) نمی شود.
6
·
اینکه امر واحدی در ازمنه ی مختلف و از نقطه نظرهای مختلف، خود و غیرخود
باشد، بنظر او، محال نیست.
7
·
حرکت و تغییر چیزها که در بستر زمان صورت می گیرد، می تواند منجر بدان شود که چیزی به ضد خود بدل گردد.
8
·
به نظر ارسطو، بدیل و یا آلترناتیو «قانون تناقض
ممنوع» در حوزه امکان صدق نمی کند:
·
حوزه امکان
ـ در واقع ـ امکان مغایر با امکان اول را در بطن خود دارد (هرامری می تواند تحقق یابد
و یا نیابد)، گذار از امکان به واقعیت (گذار از بالقوه به بالفعل.
مترجم) به معنی حل این تضاد است.
·
مراجعه کنید به دیالک تیک امکان و واقعیت
در تارنمای دایرة المعارف روشنگری
ادامه دارد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر