شعر نیما یوشیج در آئینه سیاوش کسرائی (3)

نیمایوشیج (1274 ـ 1338)

تحلیل واره ای از

گاف سنگزاد

تز چهارم    

نیما بازتاب وقایع بزرگ بیرونی را

 بر خانه و کاشانه و کارهای روزانه اش در می افکند.

·        سیاوش اکنون خود، تئوری انعکاس را به نام می خواند و از واژه «بازتاب» استفاده می کند.

·        با واژه «بازتاب» به این معنا، در اشعار احسان طبری نیز برخورد می کنیم.

1

·        نیما ـ بنظر سیاوش ـ عکس وقایع بیرونی را در آئینه خانه و کاشانه خویش منعکس می کند و نشان مردم می دهد.

2

·        دیالک تیک تو در توی انعکاس همین است:

·        چیز بیرونی در آئینه ضمیر شاعر منعکس می شود، تا در قالب چیزهای دور و بر شاعر انعکاس مجدد یابد و نشان همگان داده شود، یعنی در آئینه ضمیر توده ها منعکس شود.

·        به همان سان که می توان نور خورشید با ذره بینی منعکس کرد و خس و خاشاک اجاقی را روشن نمود.

3

·        به زبان هگل، واقعیت عینی بیرونی در ضمیر سوبژکت (نیما) منعکس می شود.

·        ماده فرم عوض می کند و به روح بدل می گردد.

·        وجود فرم عوش می کند و به شعور استحاله می یابد.

4

·        شعور را شاعر نمی تواند به بند کشد و لذا شعور ـ به نوبه خود ـ در آئینه جهان عینی دور و بر نیما منعکس می شود، تا بار دیگر در آئینه ضمیر نیما منعکس شود و جامه شعر به خود می پوشد.

5

·        به زبان هگل، روح و یا شعور تجسم می یابد.

·        جسمیت می یابد.

·        شیئیت و مادیت و عینیت می یابد تا دوباره از پله های مفاهیم بالا رود و به تعالی روحانی دست یابد.

6

·        بدین طریق دیالک تیک ماده و روح، دیالک تیک وجود و شعور دو باره قوام می یابد.

7

 شبتاب

«هنوز از شب، دمی باقی است!»

می خواند در او، شبگیر

و شبتاب از نهانجایش به ساحل می زند سوسو.

به مانند چراغ من، که سوسو می زند در پنجره ی من

به مانند دل من، که هنوز از حوصله و ز صبر من باقی است در او

به مانند خیال عشق تلخ من، که می خواند

و مانند چراغ من، که سوسو می زند در پنجره ی من

نگاه چشم سوزانش ـ امید انگیز ـ با من

در این تاریکمنزل می زند سوسو.

·        سیاوش قصد تحلیل شعر نیما را دارد.

·        ما کنجکاویم که او چگونه به این امر مبادرت خواهد ورزید.

8

·        ما ایرانی ها بیشتر به انشاء نویس های دبستانی شباهت داریم، تا به تحلیلگری مارکسیست.

9

·        سیاوش اما آدمی را غافلگیر می کند.

·        او برای تحلیل شعر نیما ـ قبل از همه ـ مفاهیمی را از شعر نیما برمی گیرد و مثل تکخال هائی نشان خواننده می دهد.

·        تجزیه و تحلیل دیالک تیکی همین است.

·        مراجعه کنید به  تجزیه و تحلیل در تارنمای دایرة المعارف روشنگری

10

اثری از مجید افسر

·        علمی تر و مارکسیستی تر از این نمی توان به تحلیل اندیشه های کسی پرداخت.

·        چرا که مفاهیم ـ به قول هگل ـ پله های شعور اند.

11

·        جهان بینی هرکس را می توان ـ قبل از همه ـ در مفاهیم او جستجو کرد، یافت و دریافت.

ادامه دارد.