تجربه گرائی (امپیریسم) (1)

پروفسور مانفرد بور 
برگردان شین میم شین

·        تجربه  گرائی نامی است برای سلسله ای از تعالیم معرفتی ـ نظری (تعالیم مربوط به تئوری شناخت) که در آنها دانش تجربی مبتنی بر مشاهده، اندازه گیری، آزمون و آزمایش با شناخت بطور کلی یکسان گرفته می شود.

1

·        اگر دانش به معنی دانش حسی در فرم احساس در نظر گرفته شود، آنگاه تجربه  گرائی را حسگرائی (سنسوئالیسم)  نیز می نامند.

2

·        نام های «تجربه  گرائی»، همانند «حسگرائی» و  «خردگرائی» (ضد آن) عناوینی برای جریانات اصلی فلسفی نیستند.

·        بلکه تنها مشخص کننده موضعگیری  تئوری های شناخت نسبت به مسئله منشاء حقیقت هستند و در مورد نحوه (ماتریالیستی و یا ایدئالیستی) پاسخ این یا آن تئوری شناخت به مسئله اساسی فلسفه مطلبی عرضه نمی کنند.

3

·        از این رو نام «تجربه  گرائی» برای تعیین واضح کیفیت محتوای جهان بینانه یک تئوری شناخت کافی نیست.

انواع تجربه  گرائی

·        تجربه  گرائی به دو دسته زیر تقسیم بندی می شود:

الف

·        تجربه  گرائی ماتریالیستی

ب

·        تجربه  گرائی ایدئالیستی

 

·        به قول لنین، در هر حال، باید میان تجربه  گرائی ماتریالیستی و تجربه  گرائی ایدئالیستی تفاوت گذاشت:

1

·        اگر تجربه  گرائی بر آن باشد که دانش از معارف اوبژکتیف (عینی)، از تصاویر واقعیت عینی تشکیل می شود، آنگاه ما با تجربه  گرائی ماتریالیستی سر و کار داریم.

2

·        اگر تجربه  گرائی ـ  برعکس ـ ادعا کند که دانش از معارف اوبژکتیف (عینی)، از تصاویر واقعیت عینی تشکیل نمی شود، بلکه فقط چیزی سوبژکتیف  در این و یا آن فرم است، برای اینکه واقعیت عینی از مجموعه ای از احساس ها و امثالهم تشکیل می یابد، آنگاه ما با تجربه  گرائی ایدئالیستی سر و کار داریم.

·        (کلیات لنین، جلد 14، ص 120)

·        فرم های کال و نارس تجربه  گرائی ماتریالیستی را می توان در تعالیم معرفتی مکاتب فلسفی زیر یافت:

1

·        در اپیکوریسم

     

·        مراجعه کنید به اپیکوریسم در تارنمای دایرة المعارف روشنگری

2

·        در استوئسم

·        مراجعه کنید به استوئیسم در تارنمای دایرة المعارف روشنگری

 3

·        در نومینالیسم

·        مراجعه کنید به نومینالیسم در تارنمای دایرة المعارف روشنگری

ادامه دارد.