دیالک تیک عشق و دوستی (1)

 خطای رایجی است که مردم عشق را بالاتر از دوستی می نشانند

و آن را در حکم امری کاملا متفاوت می نگرند.

عشق تنها زمانی والا و ارزشمند است

که دربر دارنده دوستی ئی باشد که بتواند بازتولید شود.

 با عشق به شیوه معمول، اگر به دوستی منجر نشود

فقط می توان لقمه بخور و نمیری به زندگی داد

و دست به سرش کرد.
برتولت برشت

سرچشمه:

صفحه فیسبوک

مسی فتحی

تحلیلی از گاف سنگزاد

 

1

خطای رایجی است که مردم عشق را بالاتر از دوستی می نشانند.

·        برتولت برشت میان عشق و دوستی تفاوت قائل می شود و ارجحیت قائل شدن به عشق را خطا تلقی می کند.

·        سؤالی که ما را از دیرباز به خود مشغول داشته، این است که این دو مفهوم انتزاعی به چه معنی اند؟

·        معیار عینی برای دوستی و عشق چیست؟

·        عشقی که میلیون ها صفحه راجع بدان سیاه شده و می شود، واقعا به چه معنی است؟

2

وعشق را در حکم امری کاملا متفاوت می نگرند.

·        برتولت برشت ضمنا با دوئالیسم عشق و دوستی، با دیوار دوئالیستی کشیدن میان عشق و دوستی  مخالفت می ورزد.

·        منظور حکیم توده ها اما چیست؟

3

وعشق را در حکم امری کاملا متفاوت می نگرند.

·        منظور برتولت برشت این است که عشق و دوستی نه مجزا از هم و بی ربط به یکدیگر، بلکه در پیوند با هم قرار دارند.

·        اما پیوند مورد نظر برشت از چه قماشی است؟

4

عشق تنها زمانی والا و ارزشمند است

که دربر دارنده دوستی ئی باشد که بتواند بازتولید شود.

·        در این جمله هم نوع پیوند میان عشق و دوستی تبیین می یابد و هم فونکسیون دوستی:

·        عشق بنظر برشت، زمانی والا و ارزشمند است که حاوی دوستی باشد، دوستی ئی که فونکسیونش، بازتولید عشق است.

·        این اما به چه معنی است؟

5

 عشق تنها زمانی والا و ارزشمند است

که دربر دارنده دوستی ئی باشد که بتواند بازتولید شود.

·        این بدان معنی است که اولا میان عشق و دوستی رابطه فرم و محتوا بر قرار است:

·        عشق والا حاوی دوستی است، به همان سان که ظرفی حاوی مظروفی (به همان سان که نمکدانی حاوی نمک طعام)  است.

·        در دیالک تیک فرم و محتوا اما نقش تعیین کننده از آن محتوا ست.

·        بنابرین، در دیالک تیک عشق و دوستی نیز نقش تعیین کننده از آن دوستی است.

·        پس دوستی بنظر برشت، بر عشق تقدم دارد.

·        به همان سان که محتوا (مظروف، نمک) فرم (ظرف، نمکدان) خاص خود را تحول مثبت و یا منفی می بخشد، به همان هم دوستی مهر خاص خود را بر پیشانی عشق می کوبد:

·        یعنی آن را بازتولید می کند، توسعه می دهد و شکوفا می سازد.

·        و در صورت غیات دوستی، عشق بازتولید نمی شود، رمقش گرفته می شود، می پوسد و چه بسا تخریب و منفجر می شود.

·        این بدان معنی است که با رشد دوستی عشق تقویت می شود و با زوال دوستی، می پوسد، می میرد و یا اگر هم به عللی و یا به ترفندی حفظ شود، از محتوا تهی می شود، پوسته ای از آن باقی می ماند، به همان سان که در کویر پوست به درد نخوری از ماری باقی می ماند.        

6

عشق تنها زمانی والا و ارزشمند است

که دربر دارنده دوستی ئی باشد که بتواند بازتولید شود.

·        برشت اما از سوی دیگر میان دوستی و عشق، رابطه بازمولد و مولود برقرار می سازد:

·        دوستی عشق را پیاپی بازتولید می کند و مانع زوال آن می گردد.

·        بغرنجی اندیشه برشت در این کلام همین جا ست.

·        ظاهرا بنظر برشت، دوستی نه مولد عشق، بلکه بازمولد آن است.

·        اکنون این سؤالات یکی پس از دیگری سینه سپر می کنند:

·        مولد عشق چیست؟

·        مولد دوستی چیست؟

7

با عشق به شیوه معمول، اگر به دوستی منجر نشود

فقط می توان لقمه بخور و نمیری به زندگی داد

و دست به سرش کرد.

·        برشت انگار می دانست که خواننده چه پرسش هائی مطرح خواهد کرد و به همین دلیل پاسخ پرسش های ما را هم می دهد و از دیالک تیک شگفت انگیزی پرده برمی دارد:

·        عشق در قاموس برشت، به دوستی منجر می شود و دوستی به نوبه خود به بازتولید مولد خویش.

·        این بدان معنی است که در دیالک تیک عشق و دوستی رل بازی عجیبی به کار می افتد:

·        عشق به دوستی می انجامد.

·        یعنی عشق تعیین کننده دوستی است.

·        یعنی پیش شرط تشکیل دوستی، عشق است.

·        یعنی بدون عشق، دوستی نمی تواند پدید آید.

·        اما همان مولود عشق، یعنی همان دوستی به بازتولید مولد خویش کمر می بندد.

8

با عشق به شیوه معمول، اگر به دوستی منجر نشود

فقط می توان لقمه بخور و نمیری به زندگی داد

و دست به سرش کرد.

·        اگر احیانا عشق به دوستی منجر نشود، فاتحه اش دیر یا زود خوانده شده است.

·        چون عشق در آن صورت بازتولید نخواهد شد و ریشه اش درجا خواهد خشکید.

·        تفکر دیالک تیکی برشت همین جور جاها ست که خودنمائی می کند.

  اورسلا و لئو کوفلر (1907 ـ 1995)

جامعه شناس مارکسیست لهستانی الاصل

مؤلف آثار بیشمار

از همکاران ورنر سپمن

·        شاید به همین دلیل جامعه شناس اروپا موسوم به لئو کوفلر، برتولت برشت را جانشین خلف مارکس محسوب می داشت.

·        افسوس که هنوز یک هزارم آثار برشت به فارسی ترجمه نشده است.

·        در آثار برشت مارکسیسم زنده و پویا هم خلاقانه توسعه داده می شود و هم بطرزی رادیکال و مثمر تعلیم داده می شود.

ادامه دارد.