سعدی شیرازی
( ۵۶۸ - ۶۷۱ هجری شمسی)
حکایت هفتم
(گلستان با ب اول، ص 27 ـ 28)
تحلیلی
از شین میم شین
فرق است میان آنکه یارش در بر
تا آنکه چشم انتظارش بر در.
·
سعدی در این بیت واپسین حکایت،
البته در بی ربطی مطلق با محتوای حکایت، دیالک تیک بالقوه و بالفعل را به شکل دیالک
تیک فراق و وصل بسط و تعمیم می دهد و بطور مسکوت نقش تعیین کننده را از آن بالفعل (وصل)
می داند.
1
·
دیالک تیک بالقوه و بالفعل یکی از
میراث های فکری و معنوی ارسطو ست که در فلسفه قرون وسطی نیز برای توضیح مسائل
طبیعی، اجتماعی و بویژه فقهی (تئولوژیکی) بکار رفته است.
2
·
تخم مرغ، جوجه بالقوه است:
·
یعنی حاوی امکان عینی تبدیل شدن به
جوجه است:
·
یعنی اگر مرغی و یا خروسی روی آن بخوابد،
یا اگر بطور مصنوعی در دمای مورد نیاز نگهداشته شود، می تواند به جوجه بالفعل بدل
شود.
3
·
این شناخت افزار دیالک تیکی در فلسفه
مارکسیستی ـ لنینیستی به شکل دیالک تیک امکان و واقعیت مطرح می شود.
·
مراجعه کنید به دیالک تیک امکان و
واقعیت در تارنمای دایرة المعارف روشنگری
4
فرق است میان آنکه یارش در بر
تا آنکه چشم انتظارش بر در
·
کسی که چشم انتظار بر در دوخته،
منتظر یار بالقوه است.
·
یعنی امکان آن وجود دارد که یارش
از سفر و یا از زندان بیاید.
·
برای آمدن یار باید شرایط لازم آماده
گردد.
·
فقط در آن صورت است که امکان به
واقعیت بدل می شود:
·
امکان واقعیت می یابد.
·
بالقوه بالفعل می شود.
5
فرق است میان آنکه یارش در بر
تا آنکه چشم انتظارش بر در
·
کسی که یارش در بر او ست، دوران
فراق را سپری کرده و به وصل رسیده است.
·
امکان مورد نظر او به واقعیت بدل
شده است.
·
واقعیت یافته است.
·
بالقوه او بالفعل شده است.
·
بالفعلی که آبستن بالقوه ای دیگر
است.
·
نظام سرمایه داری بطور بالقوه در فرماسیون
اجتماعی ـ اقتصادی فئودالی وجود داشته است.
·
پس از گذار جامعه از فئودالیسم به سرمایه
داری، بلافاصله نظام سوسیالیستی بطور بالقوه در بطن آن تشکیل می شود تا در صورت
فراهم آمدن شرایط لازم برای گذار، از قوه به فعل مبدل شود:
·
از امکان به واقعیت سیر کند.
پایان
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر