دایرة المعارف فلسفه بورژوائی واپسین (71)

فصل پنجم

ایدئالیسم

پروفسور دکتر اندراس گدو

برگردان شین میم شین

بخش دوم

هاله دوگانه ایدئالیسم فلسفه بورژوائی واپسین

نطفه های نظری پوزیتیویسم و فلسفه حیات

نفی و انکار فلسفه خرد دیالک تیکی

بورکه، فریدریش شله گل، نوالیس، اشلایرماخر

 ادامه

8

 هانس گئورگ گادامر (1900 ـ 2002)

فیلسوف آلمانی

از نمایندگان هرمه نویتیک فلسفی

آثار:

حقیقت و متد

برنده جوایز بیشمار

·        تاریخ بعدی فلسفه هرمه نویتیکی از دروسین و دیلتی تا هایدگر و گادامر عواقب ضرور طرح اشلایرماخر را آشکار ساختند:

الف

·        «فلسفه هرمه نویتیکی» تجزیه و تلاشی وحدت خرد را از بین نمی برد. 

ب

·        نتیجه نهائی «فلسفه هرمه نویتیکی» این می شود که خرد دست و پا بسته به اسارت «ایراسیونالیته (غیرعقلانیت)  افراد منفرد قرار فرستاده شود.» 

9

·        این اقدامات در جهت تغییر فرم ایدئالیسم و تفسیر فلسفه حیاتی دیالک تیک ستیزی (نقد دیالک تیک) از دروسین و دیلتی تا هایدگر و گادامر منشاء مشترکی با طرح شله گل دارند.

·        طرح شله گل فقط بلحاظ استدلال متفاوت است. 

10

·        تداوم درک فلسفی ـ هرمه نویتیکی اشلایرماخر از سوی جریان تاریخی مکاتب فلسفه حیات، مستقیم تر از بازتاب های (نظرات) فریدریش شله گل صورت می گیرد که عمدتا بریده بریده و وحی گونه اند. 

11

·        درک فلسفی ـ هرمه نویتیکی اشلایرماخر موضعگیری ها و نقطه نظرات فلسفه حیاتی را بیشتر تحت تأثیر قرار می دهد و بیانگر پیشاپیش آنها ست.

12

آدام هاینریش مولر (1779 ـ 1829) 

فیلسوف، دیپلمات، دولت تئوریسین آلمانی

از اعضای محفل رومانتیک وین

·        در دهه اول قرن نوزدهم، در ایام رونق دیالک تیک هگل، «تعلیمات اضداد» رومانتیکی از سوی آدام مولر و شوبرت فرم فلسفی به خود می گیرد و بر ضد دیالک تیک هگل وارد صحنه می شود.

 گوت هیلف هاینریش شوبرت (1780 ـ 1860) 

طبیعت فیلسوف، پزشک، ظبیعت پژوه رومانتیک آلمانی

13

·        «تعلیمات اضداد» رومانتیکی خود را به مثابه درک بحران جا می زند و مدعی ارائه راه خروج از بحران از طریق احیای وحدت مذهب و علم می شود.

·        ضمنا مذهب را بر علم مقدم می داند.  

14

·        آدام مولر ادعا می کند که «با نگرش همیشه متغیر به جهان و شعور» «می توان فلسفه لایتغیر ابدی» ئی را تقطیر کرد که نه مبتنی بر موصوف درخود باشد و نه مبتنی بر ماهیت مطلق مسائلی که توصیف می شوند.

·        چنین فلسفه ای فقط به درک اضداد و تأثیر متقابل اکتفا نخواهد کرد که بیشتر چیزها را خیره سرانه، بیهوده، فراتر از محدودیت های بشری می دانند.

·        این فلسفه درخواهد یافت و برای ابد اثبات خواهد کرد که مسائل واقعیت فراتر از رابطه و تضاد، متناقض، بی معنی و توخالی اند.»     

·        (استنسل، «رومانتیک های آلمانی»، جلد 1، ص 315)

15

·        این به اصطلاح «دیالک تیک» تجارب متوالی انقلاب و رستاوراسیون (شکست انقلاب و احیای شرایط پیشین)، روشنگری و روشنگری ستیزی فیده ئیستی را خاطرنشان می شود.

·        (فیده ئیسم به موضعگیری معرفتی ـ نظری ئی اطلاق می شود که عقیده (مذهبی) را به مثابه تنها بنیان تمامت شناخت قلمداد می کند و عقیده را برتر از عقل می شمارد. مترجم)    

16

·        این دیالک تیک واره با نسبی جا زدن  «حقایق متضاد» به تحکیم مطلق های مذهبی و دولتی می پردازد که قابل توضیح مفهومی نیستند. 

17

·        آدام مولر در کلاس درس در شهر درسدن آلمان می گوید:

·        «ما آموخته ایم که کلیه تفاوت ها و اضداد پایان ناپذیر که طبیعت، زمانه و بشر در آنها پدیدار می گردد، همدیگر را نفی نمی کنند، بلکه همه با هم وجود دارند تا در تأثیر متقابل بسان مرد و زن زندگی اصیل را تولید کنند.

·        با هر حقیقت که ما اکنون مورد مدافعه قرار می دهیم، به حقیقت ضد آن می اندیشیم و آگاهانه از آن طرفداری می کنیم.

·        برای اینکه از آمیزش این دو حقیقت ضد هم، حقیقت ثالثی زاده می شود که می توان آن را حقیقت اصیل نامید.»

·        (آدام مولر «درس های درسدن»، ص 283)    

18

 اثری از طراح ارجمند محله هفته

·        هگل این نگرش مسخره راجع به اضداد را به چالش می کشد و آن را عوضی گرفتن دیالک تیک با «تاب بازی» می شمارد.

·        (هگل، «آثار 20 جلدی»، جلد 8، ص 172) 

19

·        شله گل اصل «خرد دیالک تیکی» را محکوم می کند و بدین طریق محتوای ضد دیالک تیکی استنباط خود از اضداد را آشکار می سازد.

20

·        ورنر کول اشمیت از «بازی دیالک تیکی با اضداد در مبادله مداوم ارزش های (اقطاب) همانند و متضاد» سخن می گوید.

·        از «شادی در افراط، از شادی در ساختن و از بین بردن در آن واحد و جا زدن آن جائی به مثابه آنتی تز و جای دیگر به مثابه هویت (همان قبلی).»

·        (کول اشمیت، «نیهلیسم رومانتیک»، آرندت، «نیهلیسم به مثابه پدیده ای در تاریخ علوم انسانی در بحث قرن ما»، ص 82، 1974  )   

21

·        در نظریات شاتوبریان، ده بونا و کلرید، دیالک تیک ستیزی به مثابه صفت ممیزه جهان فکری ضد روشنگری و ضد تفکر کلاسیک بورژوائی نمودار می شود.

·        البته در خارج از حیات فکری آلمان، دیالک تیک ستیزی موضوع مستقیم چالش نبوده است. 

22

·        در این نقطه نظرها اما بازی با پارادوکس های حل شده و یا بظاهر حل شده نیز اشاعه داده می شود.

·        (پارادوکس به چیزی اطلاق می شود که حاوی تضادی بظاهر لاینحل و بی معنی است. مترجم) 

19

 فرانسوا رنه شاتوبریان (1768 ـ 1848)

نویسنده، شاعر و دیپلومات فرانسوی

از مخالفان انقلاب فرانسه، فلسفه خرد و فلسفه روشنگری

·        شاتوبریان در خاطرات خود راجع به مقاله اش در زمینه  انقلاب فرانسه می نویسد:

·        «من به مثابه جمهوریخواه، خادم سلطنت بودم.

·        به مثابه فیلسوف، شیفته مذهب بودم.

·        این چیزها اصلا اضداد محسوب نمی شوند.

·        اینها نتایج عدم یقین به تئوری و یقین به عمل بشری محسوب می شوند»

·        (شاتوبریان، «خاطرات»، جلد 1، ص 662ريال 1958)  

پایان

ادامه دارد.