تحلیل سیاوش کسرائی از «مرغ آمین» نیما
(آذرماه 1350)
سرچشمه:
راه توده
تحلیلی از
گاف سنگزاد
مرغ آمین درد آلودی است، کاواره بمانده
رفته تا آن سوی این بیدادخانه
باز گشته، رغبتش دیگر ز رنجوری نه سوی آب و دانه
نوبت روز گشایش را
در پی چاره بمانده
می شناسد آن نهان بین نهانان (گوش پنهان جهان
دردمند ما)
جور دیده مردمان را
با صدای هر دم آمین گفتنش، آن آشنا پرورد،
می دهد پیوندشان در هم
می کند از یأس خسران بار آنان کم
می نهد نزدیک با هم، آرزوهای نهان را
بسته در راه گلویش او
داستان مردمش را
رشته در رشته کشیده (فارغ از هر عیب کاو را بر
زبان گیرند)
بر سر منقار دارد رشتهٔ سردرگمش را
او نشان از روز بیدار ظفرمندی است
با نهان تنگنای زندگانی دست دارد
از عروق زخمدار این غبارآلوده ره، تصویر بگرفته
از درون استغاثه های رنجوران
در شبانگاهی چنین دلتنگ، می آید نمایان
و اندر آشوب نگاهش خیره بر این زندگانی
که ندارد لحظه ای از آن رهایی
می دهد پوشیده، خود را بر فراز بام مردم آشنایی
نیما
نوبت روز گشایش را
در پی چاره بمانده
می شناسد آن نهان بین نهانان (گوش پنهان جهان
دردمند ما)
جور دیده مردمان را
با صدای هر دم آمین گفتنش، آن آشنا پرورد،
می دهد پیوندشان در هم
می کند از یأس خسران بار آنان کم
می نهد نزدیک با هم، آرزوهای نهان را
بسته در راه گلویش او
داستان مردمش را
رشته در رشته کشیده (فارغ از هر عیب کاو را بر
زبان گیرند)
بر سر منقار دارد رشتهٔ سردرگمش را
·
برداشت سیاوش
از این بند شعر نیما به شرح زیر است:
1
باز گشت
او برای آغازی دیگر با جماعت است.
·
بنظر
سیاوش مرغ آمین از تبعید بر گشته تا بار دیگر با توده پیوند برقرار کند.
2
او بی
گذشت و تعهد پذیر آمده تا سررشته كارها بدست دهد
·
منظور
سیاوش از مفهوم «بی گذشت و تعهدپذیر»، احتمالا آشتی ناپذیری و مسئولیت پذیری مرغ آمین
برگشته از تبعید است.
3
او بی
گذشت و تعهد پذیر آمده تا سررشته كارها بدست دهد
·
منظور
سیاوش از «سر رشته کارها را بدست دهد» احتمالا جاری ساختن شط تئوری در جان توده ها ست.
·
توضیح
ماهیت چیزها، پدیده ها و روندها ست.
4
و بانگش را كه ندای پیروزی حق است، در تأیید
مردمش برآورد
5
او
پرورده آشنائی است و هرچه آشنایان بیشتر و بهم نزدیك تر، جان او زنده تر، سیمای او
پر رنگ تر، بال او گشاده تر و نقش او كاری تر است كه دانائی و توانائی بزرگ
درهمگان است.
6
او نهان
بین است و گوش پنهان جهان دردمند ما است، محرم هشیار است.
7
داستان
پرداز درد مردمان است
8
گوینده ای است كه آوازهایش را درآوارگی ها
اندوخته و درگلو بسته است
9
و با این
نشانی ها است كه او را دست یافتنی و ملموس می بینیم.
10
خواه
خدایش گویند وخواه فرشته، نام ستاره داشته باشد یا مرغ، هم می تواند شبی با ما هم
حجره باشد یا به پرس وجوئی ما را از بن بستی به شاهراهی بكشاند و یا از ورطه ای به
ساحل مان برساند و اگرشباهتی به خضر بیابان گرد یا ادریس دریا نورد ندارد به آخرین
تصویر نیمای مردم گرا، سخت ماننده است و به هر آن كس كه در پیوندی هزار رشته با
خلق، غم مردمان را، به غمگساری نشسته باشد.
11
(فارغ از هر عیب کاو را بر زبان گیرند)
چه باكش
اگر بر زبان عیب گیرند كه او فارغ از این احوال در كار پیوند دل های جدا مانده و
آرزوهای گسسته است، تا آرزوی بزرگ را به شكوفه بنشاند
·
این
برداشت سیاوش بطور کلی درست است، ولی تا حدودی سوبژکتیف بنظر می رسد.
·
ما
برداشت زیر را از این بند شعر نیما داریم:
1
·
مرغ آمین
نه برای آغازی دیگر، بلکه برای چاره جوئی در روز گشایش مانده است.
·
اصولا گسستی
بدان معنی در بین نیست.
·
مبارزه طبقاتی
ـ چه از بالا و چه از پایین ـ در جامعه طبقاتی مطلق است.
·
کسی که
چند روز در کارخانه ای کار کرده باشد، لحظه به لحظه، به این حقیقت امر تلختر از
زهر پی می برد.
·
آنچه
تغییر می کند، فرم مبارزه طبقاتی است:
·
مبارزه طبقاتی
گاهی آشکار است و گه نهان!
·
گاهی
شعله ور و خروشان است و گه زیر خاکستر و بی سر و صدا.
·
آن سان که
جیمی کارتر امروز به غفلت، کشوری را «جزیره ثبات» بنامد و فردا شاهد زلزله ای مهیب
گردد.
2
می شناسد آن نهان بین نهانان (گوش پنهان جهان
دردمند ما)
جور دیده مردمان را
·
مرغ آمین
بزعم نیما، نهان بین نهان است.
·
به قول
لنین، چیزها، پدیده ها، سیستم ها و روندها را از صراحت می گذراند.
·
ماهیت
پنهان در ورای ظاهر آنها را کشف و افشا می کند.
·
این بدان
معنی است که مرغ آمین به شناخت حسی و تجربی قانع نیست، بلکه به تسلیحات شناخت عقلی
و نظری (تئوریک) مجهز است.
·
نهان
بینی (ماهیت بینی) مرغ آمین تنها ببرکت تجهیز به تسلیحات شناخت عقلی و نظری امکان
پذیر می گردد.
·
مراجعه
کنید به دیالک تیک حسی ـ عقلی، دیالک تیک تجربی ـ نظری در تارنمای دایرة المعارف
روشنگری
3
·
مرغ آمین
بزعم نیما، گوش پنهان جهان دردمند ما ست!
·
این بدان
معنی است که مرغ آمین با توده های مولد و زحمتکش در پیوند پنهان و دور از نظرها ست
و نتیجتا گوش شنوای پنهان درد و رنج مشخص توده ها ست.
4
·
در نتیجه
این شناخت همه جانبه است که مرغ آمین مردمان جوردیده را می شناسد.
·
شناخت همیشه
از گردنه دیالک تیک شناخت حسی و عقلی و شناخت تجربی و نظری می گذرد.
·
اگر مرغ آمین
با توده پیوند ژرف و اصیل نداشته باشد، اگر به درد دل توده گوش نداده باشد، هرگز نمی
تواند به توده شناسی دست یابد.
5
با صدای هر دم آمین گفتنش، آن آشنا پرورد،
می دهد پیوندشان در هم
می کند از یأس خسران بار آنان کم
·
منظور
نیما از صفت آشناپرورد احتمالا این است که مرغ آمین در پیوند انترناسیونالیستی با
پرولتاریای جهانی است و دست پرورد آن است.
·
مرغ آمین
تجسم و تبلور مادی دیالک تیک ملی و بین المللی (دیالک تیک ناسیونال و انترناسیونال)
است.
6
·
مرغ آمین
بنظر نیما با بانگ آمین پیگیرش، امید قانونمند را به گوش توده های مولد و زحمتکش می
رساند و بر اساس این امید علمی و فعال (نه منفعل)، آنها را متحد می سازد و از
نومیدی زیانبارشان می کاهد.
7
می نهد نزدیک با هم، آرزوهای نهان را
بسته در راه گلویش او
داستان مردمش را
رشته در رشته کشیده (فارغ از هر عیب کاو را بر
زبان گیرند)
بر سر منقار دارد رشتهٔ سردرگمش را
·
مرغ آمین
بر پایه شناخت همه جانبه و عمیق خویش، آرزوهای نهان توده های مولد و زحمتکش را به
هم نزدیک می سازد.
·
برای
اینکه مرغ آمین داستان مردم را به رشته تحریر در آورده است.
·
یعنی تجارب
تاریخی مردم را جمع بندی کرده است و لذا رشته سردرگم مردم را با منقار خویش می
تواند بگشاید.
8
(فارغ از هر عیب کاو را بر زبان گیرند)
·
مرغ آمین
بنظر نیما و بدرستی، مرغ به لجن کشیده ای از سوی دشمنان توده ها ست.
·
مرغی است
که دشمنان رنگارنگ طبقاتی هر تهمت و افترا که در آستین داشته اند، نثارش کرده اند.
·
دشمنان مرغ
آمین بی شرمانه همه صفات کثیفی را که خود دارند، بدان نسبت داده اند:
·
خائن
·
وطن فروش
·
بی وطن
·
کافر
·
بی خدا
·
بی اعتنا
به اخلاق و آداب و رسوم
·
طرفداری
از اشتراک زنان
·
بی بند و
باری
·
و غیره و
غیره
ادامه دارد
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر