متاتحلیلی بر تحلیل سیاوش کسرائی (13)

تحلیل سیاوش کسرائی از «مرغ آمین» نیما

(آذرماه 1350)

سرچشمه:

راه توده

  گاف سنگزاد

سیاوش

و درشبی كه همه آذین خود را از بیداد به مردم گرفته است و روشنی را چه در پیه سوز من و چه در چراغدان اندیشه شما غارت می كند، گرچه افسوس كنندگان خلق بنام فریبنده رستگاری، دام های دیگری بر راه مردم می گسترانند و جهانیان را سرگرمی های تازه پیش می آورند، اما مرغ هشیار كه طلایه های برآمدن آن ستاره خونین صبحگاهی را از جای بلندش، برافق، می بیند، صدا سرمی دهد و در زیرباران نواهائی كه بر او می بارد زبان می گشاید:

  رستگاری روی خواهد كرد
وشب تیره بدل با صبح روشن گشت خواهد.

·        سیاوش در این فراز از تحلیل خود، از ترفندهای طبقه حاکمه پرده برمی دارد:

1

و درشبی كه همه آذین خود را از بیداد به مردم گرفته است

·        سیستم اجتماعی حاکم زیب و زینت خود را از بیداد بر مردم گرفته است:

·        این افشاگری نیما از غارت پیگیر محصول کار عرقریز توده های مولد و زحمتکش است.

·        زیب و زینت سیستم اجتماعی حاکم در نتیجه انباشت بی رحمانه سرمایه، به ازای مرگ و میر و درد و رنج توده های مولد و زحمتکش است.

2 

  و روشنی را چه در پیه سوز من و چه در چراغدان اندیشه شما غارت می كند

·        سیاوش میان شب و روشنی رابطه سوبژکت ـ اوبژکت برقرار می کند:

·        شب (سیستم اجتماعی حاکم) به مثابه سوبژکت به غارت روشنی به مثابه اوبژکت می پردازد:

·        روشنی در پیه سوز شاعر و

·        روشنی در چراغدان اندیشه مردم.

·        شب بسان هیولائی تیره، نور می بلعد، نوری که از پیه سوز شاعر و از چراغدان اندیشه توده تشعشع می یابد.

·        منظور سیاوش به احتمال قوی، روشنائی ستیزی و روشنگری ستیزی همزمان طبقه حاکمه است:

الف

·        طبقه حاکمه از سوئی با ساز و برگ تحمیق و عوامفریبی به مانی پولاسیون افکار عمومی دست می زند و شعور طبقاتی خود را به ترفندی به مثابه شعور طبقاتی خاص خلق قالب می کند.

·        نور از چراغدان توده می رباید.

ب

·        طبقه حاکمه اما از سوی دیگر نور از پیه سوز شاعر به غارت می برد.

·        شاید منظور سیاوش این است که روشنگری دست و پا شکسته از سوی پیشاهنگ را نقش بر آب می سازد.

3

افسوس كنندگان خلق بنام فریبنده رستگاری، دام های دیگری بر راه مردم می گسترانند 

·        حدس ما درست بود:

·        منظور سیاوش مانی پولاسیون افکار عمومی از سوی طبقه حاکمه بوده است:

·        دامگستری بر راه مردم در لفافه رستگاری!

·        به خورد مردم دادن شعور وارونه!

·        قالب کردن شعور طبقاتی طبقه حاکمه به عنوان شعور طبقاتی توده ها.

·        مبارزه ایدئولوژیکی مداوم از بالا.

4

جهانیان را سرگرمی های تازه پیش می آورند

·        شاید منظور نیما و سیاوش، صنایع تفنن و سرگرمی و اتلاف اوقات فراغت زحمتکشان باشد.

·        طبقه حاکمه واقعا هم در این زمینه سنگ تمام گذاشته است.

·        فرم های متنوع و بیشمار اتلاف وقت در نهایت استکمال عرضه می شوند و برای همه اقشار و طبقات اجتماعی در همه سنین از خردسال تا پیر از کار افتاده، سرگرمی عرضه می کنند.

·        آن سان که هیچکس فرصت اندیشیدن و اعتلای فکری و فرهنگی پیدا نمی کند.

·        برای نمونه می توان به فرم های اتلاف وقت و فرهنگ ستیزی مدرن اشاره کرد:

·        تبلیغ وسیع و حساب شده مذاهب از همه رنگ

·        مدهای متنوع و روزافزون لباس و آرایش و غیره

·       ماشین

·        دکوراسیون خانه

·        پیک نیک

·        مسافرت

·        اتلاف وقت در کافه و رستوران و سینما و تئاتر و پارک و غیره

·        عرضه وسیع کتاب ها و مطبوعات سرگرم کننده بی محتوا

·        رمان های مبتذل فرهنگ ستیز در فرم های کاست و سی دی و غیره چه بسا مجانی در کتابخانه های عمومی

·        انواع مختلف ورزش و قمار و بازی به مثابه مذاهبی دیگر و افیون توده ای دیگر:

·        فوتبال

·        تنیس

·        بسکتبال

·        و غیره

·        آن سان که طبقه کارگر آخر هفته را در استادیوم فوتبال می گذراند و بقیه هفته را در گفتگوی بیهوده راجع به بازیکنان فوتبال، درآمد هر یک از آنها، خرید و فروش آنها و قابلیت ها و نقاط قوت و ضعف و ماجراهای خصوصی آنها و نتایج مسابقات در مقیاس ملی و بین المللی تلف می کند.

·        دیگر کسی وقت برای سرخاراندن حتی نمی یابد، چه برسد به تشکل سندیکائی، سیاسی، حزبی و تشکیلاتی، چه برسد به کسب شعور طبقاتی.

5

اما مرغ هشیار كه طلایه های برآمدن آن ستاره خونین صبحگاهی را از جای بلندش، برافق، می بیند، صدا سرمی دهد و در زیرباران نواهائی كه بر او می بارد زبان می گشاید:

رستگاری روی خواهد كرد
وشب تیره بدل با صبح روشن گشت خواهد.

الف

·        مرغ آمین نیما آلترناتیو ضد طبقه حاکمه است.

ب

·        مرغ آمین به دلیل تجهیز به تسلیحات تئوریک هشیار است و ترفندهای طبقه حاکمه را کشف و افشا می کند.

ت

·        مرغ آمین به برکت جایگاه رفیعش قادر به کشف حقیقت عینی است:

·        طلوع ستاره صبحگاهی را، یعنی طلوع ستاره رستگاری را می بیند و خبر می دهد.

پ

·        مرغ آمین از تبدیل قانونمند شب تیره به صبح روشن نوید می دهد و بذر امید در مزرع دل ها می افشاند.

·        خوشا به حال توده که اگر نان ندارد بخورد، مرغ آمین هشیار خردمند دارد.

ادامه دارد