تئوری شناخت (2)

پروفسور دکتر الفرد کوزینگ

برگردان شین میم شین

  

·        تأملات معرفتی ـ نظری (یعنی تأملات مربوط به تئوری شناخت) در تاریخ فلسفه از آغاز تا کنون وجود داشته اند:

I

تئوری شناخت در فلسفه یونان باستان

·        فلسفه یونان باستان مهمترین مسائل اساسی تئوری شناخت را مورد بررسی قرار داده است.

·        در فلسفه یونان باستان همزمان جریانات ماتریالیستی و ایدئالیستی تئوری شناخت تشکیل شده بود:

1

·        نمایندگان جریان ماتریالیستی تئوری شناخت به شرح زیر بوده اند:

الف

·        پارمنیدس

ب

·        هراکلیت

ت

·        امپیدوکلس

پ

·        و بویژه دموکریت.

*****

الف

پارمنیدس اهل الئا (540 ـ 483 ق. م.)

فیلسوف یونان باستان

از شاگردان سنوفانس

مؤسس مکتب الئات

مؤسس تئوری شناخت

 او وجود مادی تجزیه ناپذیر، ابدی و تغییرناپذیر را به عنوان جوهر حقیقی قلمداد می کرد و تنوع پدیده ها را به عنوان سراب  محض می دانست.

·        پارمنیدس را می توان بنیانگذار تئوری شناخت نامید.

1

·        او ادراک و تفکر را آمیزه ای از مواد در هر جسم می دانست و تفکر را کردوکار طبیعی هر جسم تلقی می کرد.

2

·        در آثار او میان شناخت حسی و تفکر ـ به مثابه دو فرم اصلی شناخت ـ  مرزبندی روشنی بچشم می خورد.

3

·        او البته شناخت حسی و تفکر را بدون واسطه ای در مقابل هم قرار می دهد.

4

·        به نظر او تنها تفکر است که می تواند به شناخت وجود حقیقی منجر شود.  

ب

 هراکلیت (550 ـ 480 ق. م.) 

فیلسوف ماقبل سقراطی یونان

·        هراکلیت اما برعکس، هم به شناخت حسی و هم به تفکر حقانیت قایل می شود و بدین وسیله ارزیابی اصولا درستی از رابطه شناخت حسی و شناخت عقلی ارائه می دهد.

ت

 امپیدوکلس  (495 ـ 435 ق. م.)

از فلاسفه پیشاسقراطی

سیاستمدار، خطیب و شاعر

·        امپیدوکلس ماهیت شناخت حسی را بکمک تئوری منافذ و تراوش توضیح می دهد.

·        او بر آن است که اعضای حسی دارای منافذی اند و تراوشات اجسام دیگر به شکل ذرات نامرئی وارد این منافذ می شوند.

پ

 دموکریت (460 ـ 371 ق. م. )

فیلسوف ماتریالیست یونان باستان

از فلاسفه پیشاسقراطی

شاگرد لویکیپ و بزرگترین فیلسوف فلسفه طبیعت

نماینده ماتریالیسم اتمیستی

او کل طبیعت را متشکل از ذرات تقسیم ناپذیر (اتم) می دانست.

·        نظریات دموکریت نقطه اوج رشد تئوری شناخت ماتریالیستی را در فلسفه یونان باستان تشکیل می دهد.

1

·        بنظر او همه اجسام ببرکت بهم پیوستن اتم های ابدی تجزیه ناپذیر تشکیل می یابند.

2

·        اشیاء مادی مختلف و خواص آنها در دسترس ادراک حسی مستقیم قرار دارند.

3

·        ادراک و نظر ناشی از آن شناخت مبهمی را تشکیل می دهند.

4

·        بنظر او، برای شناخت ماهیت چیزها، اتم ها و خلأ باید به تفکر، یعنی شناخت اصیل روی آورد.

5

·        دموکریت می کوشید خصلت بی واسطه ادراک حسی را توضیح دهد.

6

·        او همه ادراکات را ناشی از نوعی تماس میان اتم ها می دانست.

7

·        او نخستین بانی تصویرتئوری بشمار می رود.

·        مراجعه کنید به تصویر و تصویرتئوری در تارنمای دایرة المعارف روشنگری

8

·        بنظر او همه اجسام بطور لاینقطع به ارسال اتم ها مشغولند.

9

·        این تصاویر (ایدولا) به اعضای حسی برخورد می کنند و بدین طریق ادراک امکان پذیر می گردد.

ادامه دارد