هماندیشی با رضا عبدالملکی (1)

 سرچشمه:

صفحه فیس بوک

رضا عبدالملکی

زبانِ شعرِ مهرداد جهانگیری

یکی از ویژگی های بارز شعرِ مهراد جهانگیری، زبانِ تکنیکال (technical) و استادانۀ آن است. مهرداد شاعری است که از امکانات هنری زبانِ فارسی در آفرینش های ادبی اش به نیکی بهره می گیرد. این شعر یکی از زیباترین شعرهای اوست که محصول نگاه خاصّ این هنرمند به زبانِ شاعرانه است: «آزادی / میدانی بود/ که هرگز به ما ندادند.» شاعر در اینجا از واژۀ «میدان» با همۀ وسعتِ معنایی اش بهره می برد؛ چنانکه ایهام هنری در این واژه یکی از زیباترین ایهام هایی است که من تاکنون در آثار شاعران جوانِ امروز دیده ام. بر فرهیختگان و آشنایان به شعر ایران پوشیده نیست که «میدان» در این شعر، در پیوند با واژۀ «آزادی» تداعی گرِ میدانی خاصّ و نمادین در پایتختِ ایران است؛ و در پیوند با فعل «دادن» در معنای «مجال دادن برای خودنمائی و اظهار وجود» به کار می رود.

در این شعر، زبان از حالتِ خودکار و اتوماتیک خارج می شود و به مرزهای «آشنایی زدایی» و «هنجارگریزی» نزدیک می گردد. تمام تعریف های اصیل شعر نیز در قرن بیستم میلادی بر همین کارکرد زبانی تاکید دارند. متاسفانه زبان شعر امروز، به ویژه شعر جوان، زبان مستقیم و غیرهنری است. شاعرانِ ما گویی زبان شعر را با زبان داستان و رمان اشتباه گرفته اند. هر چه قدر هم که از این زبان هنری دور می شوند شعرهایشان گام به گام به ابتذال و انحطاط نزدیک تر می شود. در پایان، امیدوارم شاعران جوان ایران به اهمیت کاربردِ هنری زبان در شعر آگاه تر شوند و بدانند که «شعر حادثه ای است که در زبان می افتد»

·        این جور تحلیل ها فقط در قلمرو عناصر فرمال (صوری) سیر می کنند، تازه اگر بتوانند سیر کنند. 

·        چون فرم همیشه سایه غول آسای محتوا را بالای سر خود دارد و اگر کسی نادیده اش بگیرد، بر او همان می رود «که بر باخه رفت!» (کلیله و دمنه)

با پوزش