هماندیشی با نادر راد (1)

  سرچشمه:

سیری در جهان بینی محمود دولت آبادی (1)

تارنمای دایرة المعارف روشنگری

نادر

آیا اندیشیدن یک کنش است یا واکنش؟

·        احکام هر کس آئینه جهان بینی او ست.

·        از همین پرسش معصوم نادر می توان به اسلوب فکری ایشان پی برد:

·        «تفکر کنش است و یا واکنش؟»

·        این پرسش بلحاظ اسلوبی به چه معنی است؟

·        این پرسش بدان معنی است که بزعم نادر، کنش می تواند منفصل از واکنش وجود داشته باشد.

·        این بدان معنی است که میان کنش و واکنش دیواری کشیده شده و هر کدام زندگی خاص خود را دارند.

 مانی (216 ـ 276 میلادی)

مانیگری  با اذن شاپور (240 ـ 270 میلادی) در جنوب غربی ایران و بابل اشاعه می یابد.

بهرامشاه به تحریک روحانیت زرتشتی، مانی را دستگیر می کند.

مانی 60 ساله در زندان می میرد.

آموزش دوئالیستی مانی:

آموزش مانی بر دو طبیعت (دو جوهر، دو اصل) و سه دوران مبتنی است.

دوران اول، زمان جدائی دو طبیعت یاد شده است.

دوران دوم، زمان آمیزش دو طبیعت یاد شده است.

دوران سوم، زمان جدائی قطعی و نهائی دو طبیعت یاد شده است.

·        این طرز تفکر را دوئالیستی می نامند.

·        دوئالیسم در فلسفه غرب به مانیگرائی نیز معروف است.

·        دوئالیسم گشتاور اصلی جهان بینی مانی را تشکیل می دهد.

·        طرز تفکر دوئالیستی در جامعه بشری بشدت رایج است.

·        چون اقطاب متضاد چیزها بظاهر جدا از یکدیگر بنظر می رسند.

·        تفکر به چه معنی است؟

1

انعکاس آئینه وار

·        تفکر به عالی ترین فرم کردوکار روانی انسان اطلاق می شود.

·        ماهیت تفکر را انعکاس مفهومی اشیاء و روندهای عام، ماهوی و قانونمند واقعیت عینی تشکیل می دهد.

 

مثال

·        دهقانی تبر بر تنه درختی فرود می آورد.

·        فرود آوردن تبر بر تنه همان و جاری شدن سیلی از سیگنال های حسی به مغز همان، انعکاس تنه و تبر و غیره در آئینه ضمیر آدمی همان.

·        دهقان در روند همین دیالک تیک کنش و واکنش، یعنی در روند دیالک تیک فرود آوردن تبر بر تنه و واکنش تنه نسبت به تبر به اطلاعات زیر دست می یابد:

·        تنه درخت پوک است و یا سفت و سخت!

·        طول و عرض دسته تبر مناسب است و یا کوتاه و بلند!

·        تیغه تبر به اندازه کافی تیز است و یا کند!

·        طرز فرود آوردن تبر بر تنه درست بوده و یا باید تصحیح شود!

·        تصور پیشین دهقان از تبر و تنه و نحوه فرود آوردن تبر و طول و عرض دسته تبر و چند و چون تیغه تبر درست بوده و یا نه.

2

·        وقتی کلاسیک های مارکسیسم می گویند که بنی بشر انسانیت خود را مدیون کار است، منظورشان همین است.

·        بدون کار، انعکاس واقعیت عینی در آئینه ضمیر آدمی صورت نمی گیرد، بدون انعکاس، تفکری و بدون تفکر، شناخت و شعوری پدید نمی آید.

·        در روند کار و ببرکت کار است که چند و چون واقعیت عینی (تنه و تبر و طرز فرود آوردن تبر و طول و عرض دسته تبر و چند و چون تیغه تبر و غیره) در ضمیر آدمی منعکس می شود و روند تفکر قوام می یابد و شناخت و شعور تشکیل می گردد.

3

·        تفکر نمی تواند از آغاز ابتدا به ساکن صورت گیرد.

·        به عبارت دقیقتر، بدون پراتیک (کار، تجربه، آزمون، آزمایش و غیره) تئوری نه می تواند به وجود آید و نه می تواند به محک بخورد و صحت و سقمش تعیین شود.

·        تفکر بی نیاز از پراتیک، تنها زمانی می تواند صورت گیرد که به اندازه کافی سیگنال های حسی و تجربی  به مغز منتقل و حلاجی شده باشد.

نادر

آیا هر زمان که آدمی اراده کند می تواند بیاندیشد؟

·        قبل از تأمل روی این پرسش نادر باید پرسید:

·        مغز چیست؟

·        ماتریالیست های مکانیکی قرن هجدهم در فرانسه فکر می کردند که مغز چشمه اندیشه است، درست به همان سان که کیسه صفرا، چشمه صفرا ست.

·        اما از این خبرها نبوده و نیست.

·        مغز ارگان تفکر است به همان سان که پا ارگان رفتن است و چشم ارگان دیدن.

·        حالا می توان پرسش نادر را به طرز دیگری مطرح کرد:

·        آیا هر زمان که آدمی اراده کند، می تواند راه برود و یا ببیند؟

نادر

یااینکه اندیشه بر او نازل می شود؟

·        اکنون به این پرسش نادر هم می توان پاسخ داد:

·        به همان سان که راه رفتن و دیدن بر کسی نازل نمی شود، به همان سان نیز نزول اندیشه محال است.

·        الهام نیز ـ در تحلیل نهائی ـ از پراتیک باواسطه و یا بیواسطه، شخصی و یا نوعی سرچشمه می گیرد.

·        درست به همان سان که آدمی برای راه رفتن و دیدن به انرژی نیاز دارد، برای تفکر نیز انرژی لازم است.

ادامه دارد