دیالک تیک وحدت و تنوع (2) (بخش آخر)

تنوع
پروفسور دکتر الفرد کوزینگ
برگردان شین میم شین

پیشکش به هوشنگ قربان نژاد ـ سردار فروتن توده ها
(اعدام 1367 )

• تنوع مفهومی است که تفاوت کیفی بی پایان پدیده های جهان مادی را در فرم تعمیم یافته خود منعکس می کند.

1

• مفهوم تنوع همراه با مفهوم وحدت جهان حاکی از این واقعیت امر است که ماده وحدتمند را نمی توان ناشی از فرم معینی از ماده و یا ناشی از ماده اولیه بی کیفیت (جوهر) دانست، بلکه ماده همواره در فرم های توسعه کیفی معین بی پایانی وجود دارد.

• مراجعه کنید به دیالک تیک کمیت و کیفیت، جوهر، وحدت مادی جهان در تارنمای دایرة المعارف روشنگری

2

• این درک از وحدت و تنوع جهان تنها بر بنیان پیوند ارگانیک ماتریالیسم و دیالک تیک امکان پذیر گشته که بوسیله مارکس و انگلس صورت گرفته است.

3

• تضاد وحدت و تنوع جهان در تاریخ فلسفه در چالش میان جریانات مختلف فلسفی نقش مهمی بازی کرده است:

الف
تنوع از نظر فلاسفه ماتریالیست یونان باستان

• گروهی از فلاسفه ماتریالیست جهان باستان، تنوع جهان را ناشی از ماده اولیه واحدی با کیفیتی معین می دانستند:

1
تالس

تالسِ میلطی (624 ـ 546 ق. م.)

فیلسوف مکتب مَیلَطی
از فلاسفه طبیعت یونان باستان
دولتمدار

ریاضی دان
ستاره شناس
مهندس
بنظر ارسطو، مؤسس فلسفه و علم بطور کلی بوده است.
او و همگنانش را فلاسفه ماقبل سقراطی می نامند.
او و آناکسی مندر و آناکسی منس مؤسسین مکتب ایونی (قدیمی ترین مکتب فلسفی) محسوب می شوند.

• تالس تنوع جهان را ناشی از آب می دانست.

2
اناکسی منس

آناکسی منس (585 ـ 528 ق. م.)

فیلسوف مکتب مَیلَطی
از فلاسفه طبیعت یونان باستان
ستاره شناس
او و همگنانش را فلاسفه ماقبل سقراطی می نامند
تالس، آناکسی مندر و آناکسی منس مؤسسین مکتب ایونی (قدیمی ترین مکتب فلسفی) محسوب می شوند.

• آناکسی منس تنوع جهان را ناشی از هوا می دانست.

3
اناکسی مندر

اناکسی مندر میلطی (610 ـ 547 ق. م.)

همراه با تالس و آناکسی منس نماینده اصلی جنبش فلسفی موسوم به
روشنگری ایونی و یا فلسفه طبیعت ملطی

جهانتصویر آناکسی مندر
مؤسس تئوری اوولوسیون
از فلاسفه ما قبل سقراطی

• آناکسی مندر اما برعکس، ماده اولیه را که شالوده همه پدیده ها ست، عاری از کیفیت می دانست.

4
پارمنیدس

پارمنیدس اهل الئا (540 ـ 483 ق. م.)

فیلسوف یونان باستان
از شاگردان سنوفانس
مؤسس مکتب الئات
مؤسس تئوری شناخت

• پارمنیدس (مؤسس مکتب الئات) تلاش داشت بطریق زیر تضاد میان تنوع پدیده ها و شالوده واحد آنها را بطور ریشه ای (رادیکال) حل کند:
• او وجود مادی تجزیه ناپذیر، تغییرناپذیر و ابدی را به عنوان جوهر حقیقی قلمداد می کرد و تنوع پدیده ها را به عنوان سراب محض می دانست.

5
دموکریت

دموکریت (460 ـ 371 ق. م.)
فیلسوف ماتریالیست یونان باستان
از فلاسفه پیشاسقراطی
شاگرد لویکیپ و بزرگترین فیلسوف فلسفه طبیعت
نماینده ماتریالیسم اتمیستی
او کل طبیعت را متشکل از ذرات تقسیم ناپذیر (اتم) می دانست.
شعار اصلی او:
چیزها فقط به ظاهر رنگ دارند، فقط به ظاهر شیرین و یا تلخ اند.
در واقع فقط اتم ها در فضای خالی وجود دارند و لاغیر!

• دموکریت تنوع چیزها و پدیده ها را ناشی از اتم های عاری از کیفیت می دانست و پیدایش و زوال چیزها و پدیده های مختلف را ناشی از پیوست و گسست آنها.

ب
تنوع از نظر فلاسفه ایدئالیست

• بر خلاف فلاسفه ماتریالیست که در تلاش فهم رابطه دیالک تیکی متقابل وحدت و تنوع در جهان مادی بودند، ایدئالیست ها قاعدتا وحدت جهان را در موجودات روحی و یا در شعور انسانی می جستند:

1
افلاطون

افلاطون (447 ـ 347 ق. م.)
فیلسوف یونان باستان و از شاگردان سقراط

• افلاطون ایده ها را وجود وحدتمند حقیقی تلقی می کرد و پدیده های متنوع جهان مادی را بازسازی کوتاهعمر ایده ها می دانست.

2
کانت

• بنا بر نظریه کانت کردوکارفهم با مقوله ها تنوع استنباط را به وحدت ادراک حسی می رساند و لذا وحدت جهان پدیده ها محصول فهم ما ست.

ت
مقوله تنوع در ماتریالیسم مکانیکی

• ماتریالیسم مکانیکی قرن هجدهم تلاش داشت تا کل تنوع جهان مادی را ناشی از اجسام مادی و فرم مکانیکی حرکت ماده قلمداد کند.

• تاریخ علوم، بویژه کشفیات دگرگونسازعلوم طبیعی مدرن راجع به ساختار ماده منجر به شناخت واقعیات امور زیر گشت:

1

• تنوع جهان را نمی توان ناشی از اصل واحد واپسین ـ خواه جوهر عاری از کیفیت، خواه ماده اولیه با کیفیت معین ـ دانست.

2

• تنوع جهان را نمی توان ناشی از «واپسین» ذره هسته ای دانست.

3

• ماده بنا بر ماهیت آن عبارت است از وحدت تنوع.

4

• یعنی ماده همواره درفرم های کیفیتا متفاوت لایتناهی و بی پایان وجود دارد، فرم های کیفیتا متفاوت بی پایانی که در پیوند تکاملی ـ تاریخی با هم قرار دارند و وحدت آنها به دلیل مادیت آنها ست.

مراجعه کنید به وحدت، کثرت ، دیالک تیک وحدت و کثرت در تارنمای دایرة المعارف روشنگری

پایان