تأملی در توهمات شیادی (1)

منطق اصولا به چه معنی است؟
حکایت
معلمی می گوید:
دو مرد پیش من می آیند:
یکی تمیز و دیگری کثیف.
من به آن ها پیشنهاد می کنم حمام کنند.
شما فکر می کنید، کدام یک این کار را انجام می دهد؟

هردو شاگرد یک زبان جواب می دهند:
خوب مسلما کثیفه!
معلم می گوید:
نه، تمیزه.
چون او به حمام کردن عادت کرده و کثیفه قدر آن را نمی داند.
پس چه کسی حمام می کند؟
حالا پسرها می گویند:
تمیزه!
معلم جواب می دهد:
نه، کثیفه.
چون او به حمام احتیاج دارد.

و باز می پرسد:
خوب، پس کدامیک از مهمانان من حمام می کنند؟
شاگردها بار دیگر می گویند:
کثیفه!
معلم دوباره می گوید:
اما نه.
البته که هر دو!
تمیزه به حمام عادت دارد و کثیفه به حمام احتیاج دارد.
خوب بالاخره کی حمام می گیرد؟
بچه ها با سر درگمی جواب می دهند:
هر دو!
معلم بار دیگر می گوید:
نه، هیچ کدام!
چون کثیفه به حمام عادت ندارد و تمیزه هم نیازی به حمام کردن ندارد!
شاگردان با اعتراض می گویند:
بله درسته، ولی ما چطور می توانیم تشخیص دهیم؟ هر بار شما یک چیزی را می گویید و هر دفعه هم درست است.
معلم در پاسخ می گوید:
خوب پس متوجه شدید.
این یعنی: منطق!
و منطق از دیدگاه هر کس متفاوت است!
سرچشمه:
صفحه فیس بوک
میترا درویشیان

• ما برای تحلیل شیوه تحریف مفهوم «منطق» از سوی معلم کذائی، این حکایت را نخست تجزیه و بعد تحلیل می کنیم:

حکم اول
منطق اصولا به چه معنی است؟

• کسی که قصد تعریف مفهوم «منطق» و یا هر مفهوم و مقوله دیگری را دارد، باید به دایرة المعارف مربوطه مراجعه کند و تعریف دقیق آن را بدست آورد.
• منطق برای مثال در فرهنگ لغات به «آموزش و یا علم ساختار، فرم ها و قوانین تفکر اطلاق می شود.»
•
• معلم کذائی اما به جای تعریف حتی الامکان جامع و مانع از این مفهوم منطق، به اختراع حکایتی می پردازد و نتیجه ضد منطقی از قبل گرفته خود را به هر مصیبتی هم که باشد، اثبات می کند:
• منطق از دیدگاه هر کس متفاوت است!

• این ادعا و یا تعریف واره از منطق اما به چه معنی است؟

• این ادعا، منطق را امری سوبژکتیف جا می زند.
• منطق را به امری دلبخواهی و بسته به میل و هوس و سلیقه این و آن تقلیل می دهد.
• بدین طریق، آن را از هر قانونمندی عینی تهی می سازد.

حکم دوم
دو مرد پیش من می آیند:
یکی تمیز و دیگری کثیف.
من به آن ها پیشنهاد می کنم حمام کنند.
شما فکر می کنید، کدام یک این کار را انجام می دهد؟

• ایرادات این شیوه استدلال و اثبات قرون وسطائی به شرح زیرند:

1
ایراد اول
دو مرد پیش من می آیند:
یکی تمیز و دیگری کثیف.

• معلم کذائی برای اثبات تئوری من درآوردی خود به مثال واحدی اکتفا می ورزد.
• اگر مثال او را به مثابه فاکت و مدرک و سندی تلقی کنیم، خواهیم دید که با فاکت واحدی نمی توان به اثبات حقیقت امری نایل آمد.
• برای اثبات مثلا این حقیقت امر که آب در جو زمین در صد درجه سانتیگراد می جوشد، باید در جاهای مختلف زمین آب را حرارت داد و درجه جوش آن را اندازه گرفت و ادعای خود را اثبات کرد.
• ماجرای کشف درجه جوش آب هم عملا از این قرار بوده است:
• انسان ها درجه جوش آب را بکرات اندازه گرفته اند و به این نتیجه همه جا معتبر و همیشه معتبر رسیده اند.

• اگر معلم کذائی به جای دو مرد کثیف و تمیز، دو مرد گرسنه و سیر را مطرح می کرد و به جای حمام، از سفره غذا سخن می گفت، هرگز نمی تواسنت نتیجه نادرست مورد نظر خود را بگیرد.
• خواهیم دید.

2
ایراد دوم
من به آن ها پیشنهاد می کنم حمام کنند.
شما فکر می کنید، کدام یک این کار را انجام می دهد؟

• ایراد این سؤال معلم کذائی این است که پاسخ بی و چرا برای آن وجود ندارد.

• چرا؟

• برای اینکه شاگردان معلم کذائی برای پاسخ به پرسش او باید در جلد دو مرد مفروض بروند و به جای آندو تصمیم به شست و شو بگیرند.

• به زبان فلسفی، حمام کردن دو مرد مفروض در داربست دیالک تیک سوبژکتیف ـ اوبژکتیف صورت می گیرد.

• به عنوان مثال:
• مرد تمیز می تواند علیرغم هر دلیلی که معلم مغلطه گر ارائه دهد، تصمیم به حمام کردن بگیرد.
• حمام کردن و نکردن کسی امری طبیعی و مطلقا اوبژکتیف (عینی) مثل جوشیدن آب نیست.
• بلکه دیالک تیکی از اوبژکتیف ـ سوبژکتیف است.
• انسان مورد نظر تا حدودی مختار است که بر خلاف شرایط عینی تصمیم بگیرد و کاری غیرعادی انجام دهد.

حکم سوم
هردو شاگرد یک زبان جواب می دهند:
خوب مسلما کثیفه!

• جواب شاگردان معلم کذائی، جوابی قاعدتا منطقی و درست است، ولی در این جواب نیز دقت فلسفی فوق الذکر وجود ندارد:
• آنها می توانستند نظر منطقا درست خود را دقیقتر فرمولبندی کنند و به عنوان مثال بگویند:
• اگر ما جای آندو بودیم، قاعدتا چنین و چنان می کردیم.
• کردوکار انسان همیشه در داربست دیالک تیک استثناء و قاعده صورت می گیرد و شاگردهای تیزهوش فوق الذکر می دانند که در دیالک تیک استثاناء و قاعده نقش تعیین کننده از آن قاعده است.

• به همین دلیل جواب می دهند:
• «مسلما مردی که کثیف است.»

حکم چهارم
معلم می گوید:
نه، تمیزه.

• جواب معلم به سؤال خود، جوابی قاعدتا غیرمنطقی است.
• ولی استثنائا می تواند درست باشد.

• معلم بلحاظ فلسفی چه خطائی مرتکب می شود؟

• او دیالک تیک استثناء و قاعده را به میل خود وارونه می سازد و عملا نقش تعیین کننده را از آن استثناء جا می زند:
• بدین طریق، مردی را که تمیز است، روانه حمام می سازد و مردی را که از فرط کثافت آرام و قرار ندارد، از رفتن به حمام باز می دارد.

حکم پنجم
چون او به حمام کردن عادت کرده و کثیفه قدر آن را نمی داند.

• این دلیل واره معلم بر مقدم بودن استثناء بر قاعده است:
• بنظر او در این حکم، انسان ها نه در شبکه ای از دلایل، بلکه صرفا به دلیل عادت، به انجام کاری اقدام می کنند.

• خطای دیگر معلم کذائی همین است:
• مطلق کردن دلیلی و نادیده گرفتن دلایل دیگر در زمینه حمام کردن دو مرد مفروض.

ادامه دارد