توضیح مکاتب مهم مربوط به «تئوری شناخت» (4)

مانفرد بور (1927 ـ 2008)

فیلسوف و مورخ فلسفه
رئیس انستیتوی مرکزی در آکادمی علوم آلمان دموکراتیک
از برجسته ترین نمایندگان مارکسیسم ـ لنینیسم
از مدافعان مارکسیسم ـ لنینیسم در قبال جریانان جدید تحت نام مارکسیسم (مثلا «فلسفه امید» ارنست بلوخ)
اثر معروف او:
«در زمنیه انتقاد از ایدئولوژی بورژوائی»
آثار:
گذار از فیشته به هگل (1965)
عظمت و محدودیت فلسفه کانت (1974)
عقل ـ انسان ـ تاریخ (1977)
تاریخ معقول (1986)
مداخلات، موضعگیری ها، اظهارات راجع به فونکسیون اجتماعی فلسفه و علم (1987)
اروپا و وضع معنوی زمان (میراث معنوی اروپا) (2000)

حسگرائی (سنسوئالیسم)
پروفسور دکتر مانفرد بور
پروفسور مانفرد اشتارکه
برگردان شین میم شین

• ( حسگرائی نامی است برای جریان معرفتی ـ نظری (جریان متعلق به تئوری شناخت) با مشخصات زیر:

1

• حسگرائی مرحله حسی شناخت را مطلق می کند.

2

• حسگرائی ادعا می کند، که کل شناخت ناشی از ادراک حسی است.

3

• حسگرائی میان تفکر و احساس تفاوت ماهوی قائل نمی شود.

4

• حسگرائی کلیه نتایج تفکر را در ادراکات حسی خلاصه می کند.

5

• حسگرائی فرم خاصی از امپیریسم (تجربه گرائی) است.

• مراجعه کنید به امپیریسم در دایرة المعارف روشنگری

6

• حسگرائی پاسخ صریح به مسئله اساسی فلسفه نمی دهد و به وجود و یا عدم وجود عینی ـ واقعی منشاء و علت احساس وقعی نمی نهد. مترجم)

7

• از این رو ست که حسگرائی در پیوند با اگنوستیسیسم (ندانم گرائی) قرار دارد.

• مراجعه کنید به اگنوستیسیسم (ندانمگرائی) در دایرة المعارف روشنگری

8

• حسگرائی اما در تاریخ فلسفه عمدتا با ماتریالیسم پیوند داشته است، در حالیکه راسیونالیسم (ضد حسگرائی) اغلب با ایدئالیسم همراه بوده است.

• (راسیونالیسم مرحله عقلی شناخت را مطلق می کند و مرحله حسی شناخت را منکر می شود. مترجم)

9

• نام «حسگرائی» برای تعیین کیفیت جهان بینانه فلسفه ای کافی نیست و لذا باید میان حسگرائی ایدئالیستی و حسگرائی ماتریالیستی تفاوت قائل شد.

الف
حسگرائی ماتریالیستی

• حسگرائی ماتریالیستی شناخت حسی را بمثابه انعکاس واقعیت عینی در ضمیر انسانی تلقی می کند.

ب
حسگرائی ایدئالیستی

• حسگرائی ایدئالیستی اما شناخت حسی را از منبع آن که در خارج از ضمیر انسانی قرار دارد، یعنی از ماده ایزوله و مجزا می سازد و شناخت حسی را بمثابه نتیجه تأثیر اشیاء بر حواس پنجگانه نمی داند، بلکه برعکس، اشیاء را نتیجه مرحله حسی شناخت قلمداد می کند.

10

• موضوعات حسگرائی به شرح زیرند:

الف

• نحوه پیدایش ادراک

ب

• نحوه توضیح تفکر بر بنیان ادراکات حسی

ت

• نحوه توضیح نشئت گرفتن دانش عام و انتزاعی از ادراکات حسی

پ

• درجه صحت ادراکات حسی

ادامه دارد