دیالک تیک جزء و کل (5)

ژان کریسیتان اسموتس ـ دست راست (1870 ـ 1950)

فیلسوف، دولتمدار انگلیس، نخست وزیر افریقای جنوبی (1919 ـ 1924)
از مؤسسین هولیسم
از مهره های کلیدی ارتش انگلستان در جنگ جهانی اول

کلیت
پروفسور گئورگ کلاوس
پروفسور کامیلا وارنکه
برگردان شین میم شین

• در ایامی که ماتریالیسم مکانیکی بمثابه تنها راه توضیح طبیعی چیزها و روندهای واقعیت عینی قلمداد می شد، بسیاری از علمای علوم طبیعی و جامعه شناسان که متکی بر ماتریالیسم مکانیکی بودند، یا منکر پدیده کلیت بودند (و این نظر با کوهی از فاکت های مربوط به رشته های مختلف علوم در تضاد قرار داشت) و یا تلاش داشتند، توضیحی براساس مکانیک کلاسیک و یا اتمیسم سرهم بندی کنند که محکوم به ناکامی بود.

• مراجعه کنید به اتمیسم

• بدین طریق بود که نظرات ایدئالیستی راجع به پدیده کلیت توانستند مدت های مدیدی در عرصه های مختلف علوم، اعتبار خود را حفظ کنند.

• مراجعه کنید به ویتالیسم، روانشناسی هیئت و غیره

• تا اینکه بالاخره ماتریالیسم دیالک تیکی توانست بر بنیان دیالک تیک جزء و کل و دیالک تیک کمیت و کیفیت توضیحی طبیعی در باره پدیده کلیت ارائه دهد که از سوئی با فاکت های فوق الذکر علوم مختلف سازگار بود و حقایق نیم بند موجود در نظریات ایدئالیستی کلیت را نیز بخدمت می گرفت و از سوی دیگر غیرعلمی بودن توسل بدامن موجودات ماورای طبیعی، بردارهای کلیتی و غیره را اثبات می نمود.

الف
کلیت از دید ماتریالیسم دیالک تیکی

1

• بنا بر نظریه ماتریالیسم دیالک تیکی اگر تغییرات کمی، یعنی تعداد عناصر و انتظام آنها از حد معینی عدول کنند، موجب تحول خصلت کلیت می شوند و این یا آن عنصر نیز در کلیت های مختلف، تحت شرایط مختلف، ارزش مختلفی کسب می کند.

2

• خصلت کلیت تا حدودی تعیین کننده خصلت اجزاء و عناصر است.
• این اما بدان معنی نیست که عناصر موجود در هر کلیت، تعین خاص خود را (که متعلق به خود آنها ست و نه به کلیت) نداشته باشند.

ب
کلیت در قاموس بورژوازی واپسین و معاصر

جان اسکات هالدین (1860 ـ 1936)
فیزیولوگ اسکاتلندی و مؤسس هولیسم متدی

1

• هولیسم اسموتس و هالدین گشتاور تعیین عناصر بوسیله کلیت را مطلق می کنند و می کوشند که ساده را از بغرنج نتیجه بگیرند:

الف

• آنها از سوئی، روندهای فیزیکی را از روندهای بیولوژیکی نتیجه می گیرند.

ب

• و از سوی دیگر، روندهای بیولوژیکی را از روندهای پسیکولوژیکی.

2

• دولتتئوری های فاشیستی و انحصاری ـ دولتی این نظریات را به رابطه میان دولت و ملت منتقل می کنند.

• (دولت ـ تئوری را به تقلید از خدای نامه و کلمات مرکب دیگر رایج در زبان فارسی می سازیم تا از اطلاق تئوری دولتی که معنی دیگری خواهد داشت، خودداری کرده باشیم.
• منظور تئوری هائی است که در باره دولت ساخته شده است. مترجم)

3

• شعار فاشیستی معروف «ملت و یا دولت همه چیز است و تو هیچ نیستی!» عواقب عملی خود را در آلمان فاشیستی بوضوح وحشت انگیزی عیان ساخت.

ت
کلیت در سیستمتئوری و سیبرنتیک

1

• نظریه ماتریالیسم دیالک تیکی راجع به طبیعت کلیت ها و رابطه کلیت ها با اجزای خود، بکمک سیستمتئوری سیبرنتیک مدرن تأیید و تعمیق می شود.

• (سیستمتئوری که به جای خود مورد بحث قرار خواهد گرفت، خود تئوری مستقلی است و نباید آن را با تئوری سیستم یکی گرفت. مترجم)

2

• از دیدگاه سیبرنتیک بویژه دو نوع از کلیت ها اهمیت زیادی دارند:

الف

• کلیت شیئی ـ انرژتیکی

ب

• کلیت اطلاعی

• کلیت شیئی ـ انرژتیکی یکی از موضوعات مهم سیستمتئوری سیبرنتیکی است.
• امکان تدوین تئوری ئی که ساخت ویژه شیئی ـ انرژتیکی را مورد انتزاع قرار دهد و احکام کلی در باره پیدایش و توسعه خواص کلیتی و شیوه های رفتار کلیتی بسازد، به ثبوت رسیده است.

3

• تلاش های ثمربخشی در این زمینه در سال های اخیر بویژه از سوی لانگه صورت گرفته است.

4

• لانگه می کوشد مفهوم کلیت و قانونمندی های حاکم بر توسعه کلیت ها را در قالب ریاضی قطعی بریزد.

5

• کلیت های اطلاعی در اطلاعتئوری بمثابه ابژکت پژوهشی مطرح می شوند.

6

• بدین طریق نت های منفرد که از ترکیب شان آهنگی پدید می آید و یا عناصر رنگی مختلف هر عکس، بسته به نوع ترکیب عناصر رنگی اصلی به چشم انسانی که قادر به درک کلیتی چیزها ست، کیفیت گویشی دیگری پیدا می کنند.

7

• نت های منفرد که از انتظام شان ساختار آهنگی تشکیل می یابد و یا پخش رنگها بر عکسی، بمثابه اعضای کلیت به تعیین متقابل همدیگر (هرکدام بنحو خاص خود) می پردازند و به کل، خصلتی مغایر با خصلت عناصر منفرد متشکله اش اعطا می کنند.

• مراجعه کنید به کل، جزء، جزء و کل

پایان