مکثی و بحثی روی کلمات قصار این و آن (20)

طرحی از طراح ارجمند مجله هفته

سرچشمه:
گروه فیسبوک موسوم به
«رهائی زنان ـ نیمه دیگر از منظری دیگر»

احمد غلاميان لنگرودی
این یک اصل است که انگلس در کتاب «منشاء خانواده، منشاء مالکیت خصوصی و منشاء دولت» به آن اشاره می کند:
روابط اجتماعی هر جامعه از مناسبات حاکم بر آن جامعه تاثیر می پذیرد.
روابط اجتماعی در هر دوره تاریخی معین، محصول سیستم تولیدی آن جامعه است.
بنابرین، رژیم جمهوری اسلامی نمی تواند قوانین برده داری را به مدتی طولانی با اتکاء بر زور حلقه آویز مردم کند!

حکم دوم
روابط اجتماعی در هر دوره تاریخی معین، محصول سیستم تولیدی آن جامعه است.

• برای درک منظور انگلس از این حکم، بهتر است که مفاهیم مندرج در آن را مورد تحلیل قرار دهیم:
• «هر دوره تاریخی معین»، «سیستم تولید آن جامعه»

1
مفهوم «هر دوره تاریخی معین»

• این حکم انگلس نیز به احتمال قوی دقیق ترجمه نشده است.
• ایرانی ها اگرچه هم میهن سعدی اند، اما طرز تفکر سعدی را، طرز تفکر مفهومی را یا اصلا نیاموخته اند و یا فقط بطرز دست و پا شکسته ای، بطرز ناپیگیری آموخته اند.

• دوره ـ احتمالا ـ می بایستی دوران (عصر) ترجمه شود.
• مترادف آلمانی آن «Epoche» است.

• بدون درک مفهوم فلسفی «دوران» (عصر) و اصولا بدون درک همه مفاهیم فلسفی، نه می توان سطری از نوشته های مارکس را فهمید و نه سطری از نوشته های انگلس را.

• پیش شرط درک درست جهان بینی پرولتاریا ـ قبل از همه ـ درک دقیق مفاهیم، مقولات و قوانین فلسفه مارکسیستی ـ لنینیستی است.
• به همین دلیل است که در تارنمای دایرة المعارف روشنگری با وسواس علمی خاصی، تک تک مفاهیم فلسفی در سیر تکوین شان توضیح داده می شوند.

• دوران تاریخی چیست و به چه معنی است؟

• دوران عبارت است از یک مقطع تاریخی معین در تاریخ جامعه بشری.
• دوران مشخص کننده مقطعی از روند توسعه تاریخی است، که تا رسیدن بدان، گذشته مغلوب می گردد و آینده قوام می یابد.
• دوران تعیین کننده خطوط اصلی زمان حال تاریخی در رابطه با گذشته و آینده است.
• دوران ـ علاوه بر این ـ تعیین کننده نیروی اجتماعی اصلی پیشرفت اجتماعی در شرایط تاریخی مشخص است.

• دوران های تاریخی به شرح بوده اند:
• دوران کمونیسم آغازین، دوران برده داری، فئودالی، سرمایه داری و سوسیالیسم و یا کمونیسم متعالی

• مثال:
• وقتی از دوران برده داری سخن می رود، برهه تاریخی معینی از جامعه بشری در مقیاس جهانی در نظر گرفته می شود که مناسبات تولیدی تولیدی جامعه اشتراکی آغازین فرومی پاشد و مناسبات تولیدی برده داری توسعه می یابد.
• دوران برده داری تنها زمانی به پایان می رسد که ببرکت توسعه نیروهای مولده، فرماسیون اجتماعی ـ اقتصادی برده داری به درجه عالی رشد رسیده، فرماسیون اجتماعی ـ اقتصادی اشتراکی اولیه عمدتا تار و مار شده و نطفه های فئودالیسم در بطن برده داری رشد یافته اند.
• آنگاه با شعله ور شدن انقلابات فئودالی، جامعه بشری در مقیاس جهانی از دوران برده داری به دوران فئودالی گام می نهد.
• بدین طریق دوران فئودالی آغاز می شود تا مثل همیشه، بر گذشته برده دارانه در مقیاس جهانی غلبه شود و جامعه فئودالی گام به گام تکوین و توسعه یابد.

• منظور انگلس از مفهوم «هر دوران تاریخی معین» نیز همین است.

• مراجعه کنید به به تعریف مفهوم «دوران» در تارنمای دایرة المعارف روشنگری

2
مفهوم «سیستم تولید آن جامعه»
روابط اجتماعی در هر دوره تاریخی معین، محصول سیستم تولیدی آن جامعه است.

• منظور انگلس از مفهوم «سیستم تولید» به احتمال قوی، شیوه تولید هر جامعه است.
• شیوه تولید نیز یکی از مفاهیم مهم در فلسفه و اقتصاد سیاسی مارکسیستی ـ لنینیستی است که مفصلا توضیح داده شده است.
• شیوه تولید عبارت است از وحدت مناسبات تولیدی و نیروهای مولده اجتماعی.

• شیوه تولید ـ در مقایسه با دیگر پیش شرط های زندگی اجتماعی (انسان، محیط جغرافیائی و غیره) ـ شرط تعیین کننده برای وجود هر جامعه است.

• جامعه بشری تنها در سایه تولید مادی می تواند دوام آورد و توسعه یابد.
• تنها شیوه تولید است که می تواند دیگر کردوکارهای انسانی را امکان پذیر سازد.
• نحوه و نوع تولید اجتماعی تعیین کننده خصلت فرماسیون های اجتماعی است.
• به عبارت دیگر نحوه و نوع تولید اجتماعی هم تعیین کننده ساختار اجتماعی، نهادهای سیاسی، قضائی و غیره و هم تعیین کننده خصلت نگرش های سیاسی، اخلاقی و غیره انسانها و در نتیجه مجموعه شیوه زندگی آنها ست.

• به قول مارکس، «شیوه تولید زندگی مادی روند زندگی اجتماعی، سیاسی و معنوی انسانها ـ بطورکلی ـ را مشروط می سازد.»

• مراجعه کنید به به تعریف مفهوم «شیوه تولید» در تارنمای دایرة المعارف روشنگری

• حالا منظور انگلس را از حکم «روابط اجتماعی در هر دوره تاریخی معین، محصول سیستم تولیدی آن جامعه است» بهتر می توان درک کرد.

• شیوه تولید هر جامعه تعیین کننده مناسبات اجتماعی آن جامعه است.
• ما در توضیح تز «درک ماتریالیستی تاریخ» این مفاهیم و مسائل را به تفصیل توضیح داده ایم.

احمد غلاميان لنگرودی
بنابرین، رژیم جمهوری اسلامی نمی تواند قوانین برده داری را به مدتی طولانی با اتکاء بر زور حلقه آویز مردم کند!

• حق به نحوی از انحاء با احمد عزیز است.
•
• اما چرا؟

• برای پاسخ به این پرسش و اثبات صحت پیش بینی احمد عزیز باید دست به ریشه برد و مسئله را از ریشه بطور رادیکال توضیح داد تا سخن ایشان در حد ادعا و احیانا آرزو باقی نماند.

ادامه دارد