جهان بینی (2، نهائی)

پروفسور دکتر ورنر شوفن هاور
برگردان شین میم شین

I
طبقه بندی جهان بینی ها

• جهان بینی ها را می توان از سه نقطه نظر طبقه بندی کرد:

1
از نقطه نظر مسئله اساسی فلسفه

• جهان بینی ها را می توان از نقطه نظر طرح مسأله رابطه ماده و شعور به دو دسته تقسیم بندی کرد:
• جهان بینی ماتریالیستی
• جهان بینی ایدئالیستی و یا ایدئالیستی ـ مذهبی.

2
از نقطه نظر متدئولوژیکی

• جهان بینی ها را می توان، از لحاظ استفاده از متدهای فلسفی (عقلائی)، که متدهای تعمیم فلسفی در آن مقام درجه اول را دارند، به دو دسته تقسیم بندی کرد:
• جهان بینی فلسفی
• جهان بینی مذهبی

(مراجعه کنید به دین و مذهب).

3
از نقطه نظر رابطه آن با علم

• جهان بینی ها را می توان، از لحاظ نقشی که در آنها به علم محول می شود و بنا بر خصلت متد و اسلوب فلسفی رایج در آنها به دو دسته تقسیم بندی کرد:
• جهان بینی علمی
• جهان بینی غیرعلمی.

*****
• جهان بینی ـ از دیدگاه فلسفه مارکسیستی ـ لنینیستی ـ عبارت است از انعکاس وجود اجتماعی مادی انسان ها.
• فلسفه مارکسیستی ـ لنینیستی خصلت جهان بینی را به هیچ وجه تصادفی و سوبژکتیف ـ دلبخواهی تلقی نمی کند.

• خصلت هر جهان بینی به عوامل زیرین وابسته است:

1
• به درجه رشد عمومی علوم در هر دوره تاریخی

2
• به خصلت نظام اجتماعی حاکم

3
• به جایگاه اقتصادی ـ اجتماعی حاملین آن جهان بینی (در جامعه طبقاتی)

• نتیجه حاصل از این خصلت جهان بینی ها به شرح زیر است:

خصلت اول جهان بینی ها

• جهان بینی ها خصلت تاریخی دارند.

خصلت دوم جهان بینی ها

• جهان بینی ها در جوامع طبقاتی خصلت طبقاتی دارند.

خصلت سوم جهان بینی ها

• جهان بینی حاکم در هر جامعه، جهان بینی طبقه حاکمه مربوطه است.

II
جهان بینی بورژوازی واپسین و معاصر

• جهان بینی بورژوازی واپسین و معاصر حاوی گشتاورهای جهان بینانه زیرین است:

1
• کم بها دادن بی وقفه به علم و تحقیر آن

2
• عمده کردن یکجانبه تکنیک (فن) و شیطانی قلمداد کردن آن

3
• کشیدن دیوار قطور میان علوم طبیعی و فلسفه اجتماعی در رابطه با مسائل مربوط به جهان بینی

4
• اشاعه برنامه ریزی شده فساد

5
• ترویج همه جانبه خردستیزی (ایراسیونالیسم)

6
• تبلیغ همه جانبه آنتی هومانیسم (انسانیت ستیزی)

7
• اشاعه وسیع تصورات مبتنی بر پایان جهان

8
• احیاء، تبلیغ و تقویت مذاهب فراموش گشته و اختراع فرقه های مذهبی جدید و تبلیغ پناه بردن به خرافه و مذهب

• هدف از همه این تشبثات حفظ و تحکیم منافع بورژوازی انحصاری است، که به سرپوش نهادن بر قوانین واقعی جامعه سرمایه داری مدرن نیاز مبرم دارد، قوانینی که بوسیله جامعه شناسی مارکسیستی ـ لنینیستی کشف و افشا شده اند.
• جهان بینی بورژوائی معاصر انعکاس ایدئولوژیکی زوال جامعه سرمایه داری در مقیاس جهانی است.

III
جهان بینی بورژوازی آغازین

• جهان بینی بورژوازی آغازین ـ در مغایرت با بورژوازی انحصاری واپسین و معاصر ـ نتیجه جمعبندی کلیه ایده های پیشرفته و نظریات اجتماعی ـ سیاسی آن زمان، در مبارزه بر ضد فئودالیسم و جهان بینی ایدئالیستی ـ مذهبی توجیه گر و پشتیبان نظام فئودالی آن بود.

• جهان بینی ماتریالیستی در دوران سقوط فئودالیسم به نمایندگی بورژوازی آغازین، که خود طبقه ای استثمارگر بود، اما در رابطه با مسأله حیات اجتماعی، به استنتاجات ایدئالیستی رسیده بود.

IV
جهان بینی مارکسیستی ـ لنینیستی

• اما جهان بینی مارکسیستی ـ لنینیستی که در شرایط کاپیتالیستی جامعه بشری پدید آمده و بیانگرمنافع پرولتاریای انقلابی و دیگر زحمتکشان تحت ستم بوده، وحدت جهان بینی با علم و فلسفه و سیاست را درخود تحقق بخشیده است.

• در فلسفه مارکسیستی ـ لنینیستی، هرگونه دوئالیسم میان جهانتصویر مبتنی بر علوم طبیعی از سوئی و انسانتصویر و تاریختصویر از سوی دیگر از میان برداشته می شود، زیرا این فلسفه از مبدأ وحدت مادی جهان و پیوند عینی واقعا موجود میان طبیعت و جامعه آغاز به حرکت می کند.

• در تئوری مارکسیسم ـ لنینیسم، وحدت جهانتصویر علمی و جهان بینی علمی جامه عمل می پوشد.

• زیرا اولا تئوری مارکسیسم ـ لنینیسم، در نتیجه جمعبندی کلیه احکام علوم در باره واقعیت عینی (ساختار، توسعه) جهان، جامعه و غیره پدید آمده و رشد و توسعه یافته است.
• یعنی جهانتصویر مبتنی بر علوم طبیعی و تاریختصویر و انسانتصویر مبتنی بر جامعه شناسی علمی پیش شرط های تئوری مارکسیسم ـ لنینیسم محسوب می شوند.

• ثانیا این تئوری نتیجه تعمیم فلسفی کلیه داده های علوم دقیقه در زمینه پراتیک تماماجتماعی انسان ها، احکام مربوط به جهان بطور کلی، قانونمندی های درونی عام جهان و جایگاه و مقام انسان در آن و غیره بوده است.

• از دیدگاه ماتریالیسم دیالک تیکی و تاریخی، میان علم و جهان بینی انقلابی نمی تواند تضادی وجود داشته باشد، زیرا تعمیم ها و استنتاجات جهان بینانه با استفاده از متدهای خاص علوم صورت می گیرند و صحت وسقم آنها در پراتیک به محک زده می شود.

• از این رو مسائل مربوط به جهان بینی انقلابی، نه فقط از اهمیت معرفتی ـ نظری، بلکه علاوه بر آن، از ارزش فوق العاده ای برای تفکر و عمل انسان ها برخوردارند.

• چون مسائل جهان بینانه حامل نگرش عام نسبت به جهان بطور کلی اند، می توانند رابطه انسان را نسبت به محیط زیست و نحوه رفتار او را در محیط زیست تعیین کنند.

• در حالیکه جهان بینی های ارتجاعی و ضد علمی طبقات بلحاظ تاریخی در حال زوال، در خدمت پاسداری از نظام موجود و سرکوب و تحمیق توده های مردم اند، بر تضادهای طبقاتی موجود سرپوش می نهند و به توجیه سیاست های طبقات حاکم می پردازند، جهان بینی علمی ـ انقلابی مارکسیسم ـ لنینیسم، کردوکار طبقه کارگر و توده های مردم بطور کلی را در راستای مبارزه برای رهائی و ساختمان جامعه سوسیالیستی و کمونیستی هدایت می کند.

• جامعه سوسیالیستی و کمونیستی، جامعه فارغ از استثمار و ستم و جامعه سعادت و رفاه عمومی است.
• جامعه سوسیالیستی و کمونیستی، همبودی است، که تحقق اراده فردی هر کس را، یعنی تحقق راستین زندگی شایسته انسان را امکان پذیر می سازد.

• این جهان بینی انقلابی در انطباق کامل با توسعه پیشرونده جامعه بشری قرار دارد، به تسریع پیشرفت اجتماعی کمک می کند و به رهائی معنوی انسان ها در کردوکار خودآگاهانه و خلاقانه اجتماعی مدد می رساند.

• جهان بینی مارکسیستی ـ لنینیستی در جامعه سوسیالیستی رفته رفته به جهان بینی مسلط جامعه بدل می شود.
• درجه پیروزی کامل آن ـ بمثابه جهان بینی علمی ـ به درجه اقناع مردم در روند تلاش برای ساختمان موفقیت آمیز جامعه نو بستگی دارد.

• مراجعه کنید به ماتریالیسم دیالک تیکی و تاریخی، مسئله اساسی فلسفه، فلسفه، ماتریالیسم، ایدئالیسم.

پایان